De kind-ouder band bevorderen. Wat is dat?

Bijgewerkt: 14 maart 2025
Veel vechtscheidingen hebben één ding gemeen en dat is dat één (of beide ouders) het liefst zou willen dat het kind niet of minder graag bij de andere ouder is.

Soms zijn daarvoor logische redenen, zoals drugsgebruik of psychische problemen bij een ouder, waardoor het kind in zijn ontwikkeling en/of veiligheid wordt bedreigd. In de meeste gevallen echter zijn het slechts ‘emotionele belemmeringen’ die zich uiten in onwil, wrok, afgunst en/of haat naar de ex-partner. Het is vaak de opmaat voor jarenlang spanningen tussen de ouders en (langjarige) betrokkenheid van gemeentelijke hulpverlening, jeugdbescherming en de rechtspraak.

Waar het steeds op neerkomt, is dat de ene ouder het kind de emotionele band (en het contact) met de andere ouder niet gunt en deze band niet bevordert, terwijl dit een wettelijke plicht is. De wet geeft in artikel 1:247 lid 3 BW een beschrijving wat er van een gezaghebbende ouder hieromtrent wordt verwacht t.w.:

Een actieve inspanningsplicht

Bij de totstandkoming van deze wettelijke bepaling is hierover onder andere door de Raad van State opgemerkt dat deze primair tot doel heeft vast te leggen dat de ene ouder het zijne of het hare eraan bijdraagt om de ontwikkeling van de banden met de andere ouder te bevorderen. Ook is tijdens de behandeling van de invoering van deze bepaling in de eerste kamer door de toenmalige minister van Justitie Hirsch Ballin en de minister voor Jeugd en Gezin André Rouvoet verduidelijkt dat de bepaling niet (onderstreping o.z.):

Het bevorderen van de band (lees ook: een goede band op te bouwen c.q. te behouden) tussen het kind en de andere ouder is dus een actieve inspanningsplicht, wat nadien bijvoorbeeld bevestigd is door Gerechtshof Den Haag in deze uitspraak en Gerechtshof Den Bosch in deze uitspraak. Gerechtshof Amsterdam stelt in deze uitspraak, waarin een kind aangeeft geen contact met haar vader te willen, dat de moeder ‘een grote rol’ heeft in het stimuleren en het geven van ruimte aan het kind om haar vader te leren kennen.

Niet-naleving leidt tot een bedreigde ontwikkeling en dit vraagt stevige maatregelen

Het kind zelf laten kiezen is een vorm van kindermishandeling

Een argument dat we veel zien is dat een ouder het kind zelf laat kiezen of deze naar de andere ouder wil, ook wanneer er een vastgestelde zorgverdeling is. Het is gedrag dat het kind juist klem zet. Daarmee is het o.i. een vorm van kindermishandeling. Ook is het een vorm van ex-partnerstrijd (dwingende controle/intieme terreur) waarbij het kind tegen de andere ouder wordt ingezet, en ook langs die weg een vorm van kindermishandeling.

Ook de rechtspraak vindt overigens dat het niet aan het kind zelf is om te beslissen of, dan wel wanneer, er omgang is, ook niet als het kind 12 jaar of ouder is. Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bijvoorbeeld vindt in deze uitspraak dat het te laat is wanneer de moeder wacht tot het moment dat het kind zelf vragen gaat stellen. Bij het kind zal zich dan al een langdurige interne worsteling hebben afgespeeld. Verder overweegt het hof dat gelet op de al jarenlange resolute, standvastige en negatieve houding van i.c. de moeder over de vader, het voor het kind voelbaar moet zijn dat het onderwerp ‘de vader’ voor de moeder een beladen en moeilijk onderwerp is en dat dit haar spanning geeft. Doordat het kind geen enkele ruimte bij de moeder zal voelen, zal hij niet over zijn vader (durven te) beginnen ofwel zal hij uit loyaliteit naar zijn moeder haar niet met dit onderwerp willen lastigvallen.

Voorbeelden van het niet-bevorderen van de band

Het niet-bevorderen van de band gaat in de praktijk zelden over grote zichtbare dingen waar normaliter over wordt geprocedeerd, zoals de andere ouder ten onrechte een leuke vakantie samen met het kind in het buitenland onthouden. In plaats van welwillend gedrag gaat het bijvoorbeeld om zaken die het kind (langzaam) in een loyaliteitsconflict brengen, zoals:

• Het niet in overleg treden met de andere ouder/voldongen feiten creëren, wat de ontwikkeling van ouderlijke gezamenlijkheid frustreert.
• Het dicteren van de eigen regels in de relatie tussen het het kind en de andere ouder.
• Het kind empoweren om ‘nee’ tegen omgang met de andere ouder te zeggen.
• Kleine eenzijdige schendingen/verbuigingen van de omgangsregeling ten nadele van de band tussen het kind en de andere ouder.
• Het eenzijdig steeds net weer anders interpreteren van rechterlijke uitspraken.
• Veelvuldig in contact zijn met het kind (al dan niet op initiatief van het kind) wanneer het kind (tijdens vakanties) bij de andere ouder is.
• Het kind te ‘kopen’ met goederen, uitjes, affectie, verantwoordelijkheden of kwaad te spreken over de andere ouder.
• Het kind niet weerhouden om een afscheidsbrief te schrijven aan de andere ouder (zie ook hierna).
• Lees nog meer voorbeelden van niet-welwillend gedrag dat afbreuk doet/kan doen aan de emotionele band tussen het kind en de andere ouder.

Het gaat veelal om ouderlijk gedrag dat zich vertaalt in (in)acties, waarover individueel geen procedure is aan te spannen en die gezamenlijk zelden van voldoende gewicht zijn voor het veranderen van de zorgverdeling of het beëindigen van het ouderlijk gezag van de niet-welwillende ouder.

In de rechtspraak steeds verder ‘actief’ uitgelegd

In de rechtspraak zijn enkele situaties aan bod geweest zodat we iets meer weten over hoe de verplichting van artikel 1:247 lid 3 BW te interpreteren. Nb: Deze punten zijn zoveel mogelijk positief geformuleerd.

• Het nemen van verantwoording om ouderverstoting tegen te gaan en alles in het werk stellen om dit eventueel positief om te buigen (uitspraak van Gerechtshof Den Bosch). Anders verwoordt: De blijvende verantwoordelijkheid om te investeren in contactherstel (uitspraak van Rechtbank Zeeland-West-Brabant).
• Het kind aansporen om naar omgangsmomenten met de andere ouder te gaan (uitspraak van Rechtbank Gelderland & uitspraak van Gerechtshof Den Bosch).
• Het kind zelf naar de andere ouder brengen, zodat deze daarmee voelt dat de brengende ouder de omgang ondersteunt (uitspraak van Rechtbank Gelderland).
• Het geven van emotionele toestemming aan het kind voor contact met de andere ouder (uitspraak van Rechtbank Gelderland). Het zich positief opstellen (over de andere ouder) richting het kind, zodat deze zich niet bezwaard voelt om contact te hebben met de andere ouder (uitspraak van Rechtbank Rotterdam).
• Het niet dwarsbomen van het contact tussen het kind en de andere ouder door op een zo grote afstand te gaan wonen dat dit de ontwikkeling van de band praktisch onmogelijk maakt (uitspraak van Rechtbank Den Haag). Zie ook: V&A: Eenhoofdig gezag, toch toestemming verhuizing? en nagevolgd door deze uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
• Het niet in het ouderschapsplan bepalen dat een ouder afstand doet van contact met het kind (uitspraak van Rechtbank Den Haag).
• Het proactief aan de andere ouder verschaffen van informatie omtrent gewichtige aangelegenheden, alsmede over dagelijkse gebeurtenissen in het leven van het kind (uitspraak van Rechtbank Den Haag), ook al is de andere ouder eveneens een ouder met het gezag en staat het kind onder toezicht (uitspraak van Gerechtshof Den Bosch).
• Bij eenhoofdig gezag, het ervoor zorgen dat de andere ouder voldoende betrokken blijft om goed invulling te kunnen geven aan de rol als ouder (uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden).
• Het niet heimelijk opnemen van interacties tussen het kind en de andere ouder (uitspraak van Gerechtshof Den Haag).
• Het verlenen van volledige medewerking en het kind daadwerkelijk te stimuleren en te ondersteunen in het contact met de andere ouder, zowel in praktisch als in emotioneel opzicht (uitspraak van Gerechtshof Den Bosch en uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland).
• Het bij zorgen over de veiligheid van het kind overleg initiëren met de andere ouder waarbij gezocht dient te worden naar mogelijkheden waarin enerzijds rekening wordt gehouden met die zorgen, maar anderzijds ook met het belang van het kind dat deze contact blijft houden met beide ouders (uitspraak van Rechtbank Zeeland-West-Brabant).
• Het zich optimaal inzetten om met de andere ouder (i.c. vader) samen te werken en hem de kans te geven zodat hij het contact met de kinderen kan aangaan (uitspraak van Gerechtshof Amsterdam).
• Het kind actief ervan weerhouden de banden met de andere ouder (i.c. de vader) te proberen te verbreken, zoals het schrijven van een afscheidsbrief (uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden). O.i. geldt dit ook voor het kind niet weerhouden om de ‘brief aan gescheiden ouders’ van Villa Pinedo aan de andere ouder te overhandigen (die ongeveer een vergelijkbare strekking heeft).
• Het zich inzetten om een negatief ouderbeeld van het kind over de andere ouder te neutraliseren (uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden).

Toetsing naleving noodzakelijk

Wat ons betreft zouden de positieve acties van ouders waaruit blijkt dat ze ‘volledig’ voldoen aan dit waarden- en normenkader gedetailleerd moeten worden getoetst door hulpverlening, jeugdbescherming en rechtspraak. Soms gebeurt dat ook. Zie voor een voorbeeld deze uitspraak van Rechtbank Noord-Holland. Het is van belang dat dit consistent gaat gebeuren en dat de rechtspraak als geheel meer gezag krijgt. In teveel zaken namelijk wordt enkel de uitlating dat een ouder het wél zou doen al voor waar aangenomen, terwijl bijvoorbeeld uit de proceshouding het tegendeel blijkt.

NB: Ook een gecertificeerde instelling die een OTS uitvoert is verplicht om de banden tussen het kind en de ouder(s) te bevorderen wanneer contact(herstel) één van de doelstellingen van de OTS is, aldus o.m. Rechtbank Noord-Holland in deze uitspraak.

Lees ook dit

• Opinie: Maak de band-bevorder-plicht onderdeel van de veertien voorwaarden voor goed-genoeg-ouderschap!
• Overzicht parlementaire geschiedenis Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding.
• V&A: Informatieplicht: Hoeveel informatie over mijn kind mag ik verwachten?

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank