Wat is het ‘eerder frequent dan lang’-criterium?

Bijgewerkt: 31 januari 2024
‘Eerder frequent dan lang’ is een leerstuk dat tot 2020 werd toegepast bij het vaststellen van de omgangsfrequentie tussen een zeer jong kind en de uitwonende ouder. Het uitgangspunt bij ‘eerder frequent dan lang’ is dat de contacten van zeer jonge kinderen met de niet-hoofdverzorgende ouder eerder kort en frequent moeten zijn dan langdurig en minder frequent.

Het criterium leidde er in de praktijk toe dat de contacten met de uitwonende ouder werden ingeperkt of uitbreiding daarvan stagneerde. Onder verwijzing naar ‘eerder frequent dan lang’ werden geregeld overnachtingen van het zeer jonge kind bij de uitwonende ouder nog niet toegestaan en bleven de contactmomenten in de regel beperkt tot 1 tot 2 keer per week, met mogelijk (blijvende) schade aan de gehechtheid/gehechtheidsopbouw tussen het kind en de uitwonende ouder als gevolg.

De gedachte was dat zo een regeling het minst belastend zou zijn voor het zeer jonge kind, dat tenslotte nog niet te lang verwijderd zou kunnen zijn van de ‘primaire hechtingsfiguur’ zijnde de moeder.

Voorbeeld:
Stel twee ex-partners hebben samen een dreumes en de vader in kwestie werkt offshore. Hij is 3 weken weg en dan een week thuis. Dan is het voor de veilige hechting van het zeer jonge kind niet in zijn/haar belang dat hij/zij de moeder een week niet ziet ter compensatie van de 3 weken ‘contactgemis’ met de vader.

Een voorbeeld van de toepassing van ‘eerder-frequent-dan-lang’ lees je in deze uitspraak van Gerechtshof Amsterdam uit 2018. Het betrof hier een regeling voor 2 kinderen van respectievelijk ongeveer 5 en 1 jaar (onderstrepingen o.z.). Het hof oordeelde als volgt:

Gelet op de jonge leeftijd van de kinderen is daarbij een frequent contact geïndiceerd, dat (vooralsnog) in duur beperkt kan zijn. De opgelegde regeling sluit daarop aan, nu deze regeling leidt tot een tweemaal wekelijks contact met de man voor een betrekkelijk korte duur.

‘Eerder frequent dan lang’ is in de jaren voor 2020 een heel eigen leven gaan leiden. De maatstaf werd dan ook vooral ingezet door hoofdverzorgende ouders die liefst weinig omgang wilden tussen het kind en de uitwonende ouder.

De oorsprong van ‘eerder frequent dan lang’

We hebben gezocht naar de oorsprong van ‘eerder frequent dan lang’ in de Nederlandse familierechtspraak. Eén specifiek document springt daarin specifiek naar voren t.w.:  Beslissingen over kinderen in problematische opvoedingssituaties / Inzichten uit gehechtheidsonderzoek door F.Juffer (2010)

Bij punt 15 op pag. 41 staat het volgende (onderstrepingen o.z.):

“Bij jonge kinderen die in feite al door één primaire ouder werden en worden verzorgd, kan een omgangsregeling met een niet-verzorgende ouder overwogen worden waarbij de bezoeken zich beperken tot (veel en regelmatige) bezoeken overdag. Voor jonge kinderen is stabiliteit van de zorg door de vertrouwde ouderfiguur tijdens de nacht van cruciaal belang voor de gehechtheid. Het je moeten overgeven aan de slaap en het donker, zijn ingrediënten die bij jonge kinderen angst (en dus gehechtheid, de behoefte aan steun van de vertrouwde gehechtheidsfiguur) kunnen oproepen. Bij kinderen vanaf vijf à zes jaar kan overnachten tijdens een omgangsregeling in het algemeen wel plaatsvinden, omdat een kind van die leeftijd een scheiding tijdens de nacht beter kan overzien en er beter mee kan omgaan. Het is een andere zaak als een jong kind twee min of meer vergelijkbare gehechtheidsrelaties met beide ouders heeft opgebouwd voordat de ouders gingen scheiden. Bij een omgangsregeling met overnachten kan in dat geval ook de nietverzorgende ouder een ‘secure base’ bieden aan het kind.”

De uitwonende niet-hoofdverzorgende ouder (meestal de vader) wordt hierin expliciet miskend als een ouder die door herhaalde waardevolle hechtingsmomenten ook een vertrouwde hechtingsfiguur kan worden/is/behoort te zijn. Dit geldt ook voor vaders die bijvoorbeeld een kind hebben uit een affectieve relatie waarmee ze nooit hebben samengeleefd.

Kinderrechters hebben de hechtingsleer onjuist toegepast

Wanneer het (onjuiste) standpunt van Juffer wordt gevolgd, dan betekent dit dat – in een situatie dat één ouder de hoofdverzorging verrichtte – het kind slechts contact kan hebben met andere ouder gedurende korte bezoekjes overdag. Overnachten kan slechts van vanaf 5 a 6 jaar.

Een jong kind ontwikkelt echter vertrouwde hechtingsrelaties met meerdere personen, zoals bijvoorbeeld grootouders, andere familieleden en verzorgers bij de dagopvang. Is die relatie veilig en zijn de verzorgende personen ontvankelijk en empathisch naar het kind, dan hecht het kind in beginsel veilig. Dit belet ook overnachtingen niet, aldus de twee autoriteiten op dit gebied van hechting, Kelly/Lamb. Zie voor een verwijzing naar hun publicatie de Special: Omgang baby, dreumes, peuter.

Het gevoerde beleid door de Raad voor de Kinderbescherming en de rechtspraak was derhalve onjuist. We zagen in de rechtspraak bovendien dat ‘eerder frequent dan lang’ werd gecombineerd met vakantieregelingen die juist het tegenovergestelde waren van ‘eerder frequent dan lang’ en dit was op zijn zachtst gezegd onbegrijpelijk.

Lees ook dit

• V&A: Tips voor het gesprek over de zorgverdeling
• Special: Omgangsregeling met baby, dreumes of peuter

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie omgang.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank