Bijgewerkt: 16 mei 2025 | Leestijd: 5 minuten
De familierechtspraak en haar ketenpartners moeten minder snel aannemen dat er legitieme gronden zijn voor het niet-naleven van de wettelijke consultatieplicht door ouders. De praktijk wijst namelijk uit dat dit de weg opent naar dwingende controle/intieme terreur door ‘systeem-triangulatie’.

Normale consultatie geblokkeerd

Het is hier in de praktijk schering en inslag. De ene ouder zou graag iets willen wijzigen aan het ouderschapsplan, de omgang, iets besluiten dat een gezagsbeslissing is of iets dat het welzijn voor het kind (tussen de ouders) verbetert.

Deze ouder probeert met de andere ouder hierover een normaal inhoudelijk overleg te voeren (en dus niet ‘voor de bühne’). De andere ouder reageert echter niet, met een ongemotiveerde ‘nee’ of met de reactie dat deze dat ‘bij hulpverlening’ of ‘een mediator’ wil bespreken. Er wordt dus niet (inhoudelijk) ingegaan op normale verzoeken tot overleg en in veel situaties volgt slechts zwijgen/negeren.

NB: Een andere variant van dit gedrag is dat er éérst door de ouder met de meeste macht een voldongen feit wordt gecreëerd of een blokkade wordt gelegd voor een wijziging. Vervolgens wordt deelname aan ‘hulpverlening’ als voorwaarde gesteld voor eventueel te bereiken doelen.

De andere ouder wordt met dit gedrag vervolgens gedwongen om:

  1. Hierin te berusten en dus de koers te (blijven) varen die de andere ouder in het belang van het kind acht.
  2. Wél mee te gaan in het verzoek om een derde te betrekken.
  3. Als het ernstig/urgent genoeg is, een stap naar Veilig Thuis te zetten.
  4. Een rechtszaak te starten.

In alle varianten zit evenwel een vorm van dwingende controle/intieme terreur besloten. Door niets te doen en niet te overleggen wordt de andere ouder namelijk de eigen wil opgelegd.

(Systeem) Misbruik door systeem-triangulatie

Wat zo’n beetje al deze zaken kenmerkt, is dat de inhoudelijke argumenten ineens wél op tafel kunnen komen – bij wijze van overval – wanneer daarmee een ‘derde met invloed’ voor het eigen standpunt te winnen is. Dit noemen we ‘systeem-triangulatie’.

Systeem-triangulatie is een vorm van systeemmisbruik en werkt zo:

Bij (gemeentelijke) hulpverlening/Veilig Thuis wordt gepoogd met de (oneigenlijke) standpunten en/of de dynamiek die daardoor ontstaat, de hulpverlening/Veilig Thuis voor zich te winnen.

Bij een rechtszaak heeft dit tot doel om de andere ouder éérst de argumenten op tafel te laten leggen om veelal met tussenkomst van een (verplichte) advocaat pas op het laatst mogelijke moment de eigen argumenten te openbaren, soms vergezeld van een heel assortiment aan (ongesubstantieerde) aantijgingen. Ook wordt hier geregeld een serie zgn. zelfstandige verzoeken aan toegevoegd. Voor een inhoudelijke reactie heeft de andere ouder nog nauwelijks tijd (gemiddeld 1 á 2 dagen). Ook zien we dit soort gedrag soms nog in de pleitnota, waarin dan nieuwe ‘feiten’ volgen.

Het doel veelal, de derde (hulpverlener/VT of Raad voor de Kinderbescherming/rechter) overtuigen dat:

  • Wat de andere ouder wil niet in het belang van het kind is.
  • Het gedrag van die ouder in reactie op de ‘eigen zelfbepalende nee-houding’ iets zegt over de geschiktheid/veiligheid van die ouder.
  • Wat zijzelf vinden wél in het belang van het kind is.
  •  Systeem-opschaling’/onderzoek/vertraging wordt getriggerd als gevolg van de turbulentie rondom het kind die wordt vastgesteld.

Zeer regelmatig leidt deze dynamiek tot langdurige (gemeentelijke) hulpverlenings-, jeugdbeschermings- en/of rechtspraaktrajecten.

Beperking risico op systeem-triangulatie door analyse

Succesvolle systeem-triangulatie is een vorm van huiselijk/ex-partner geweld waar ook kinderen het slachtoffer van zijn, wat dit gedrag onder de werkingssfeer van het Verdrag van Istanbul brengt. Er ligt hier dus een opdracht voor de overheid.

Het risico op systeem-triangulatie kan evenwel worden beperkt. Wat daartoe (slechts) nodig is, is dat voorafgaand aan het aannemen van een ‘opdracht’ zorgvuldig wordt geanalyseerd waaruit blijkt dat ouders dit niet onderling hebben kunnen regelen en voor ‘de oplossing’ een beroep doen op publieke middelen/bijstand. Ouders zijn namelijk verplicht om in het belang van het kind kwalitatief hoogwaardig te consulteren en dit kan worden getoetst door openheid te verlangen over het voortraject.

Als blijkt dat iemand die consultatie uit de weg gaat – hetgeen feitelijk de niet-naleving van een wettelijke plicht omvat – dan zouden hiervoor objectiveerbare gronden moeten zijn. Hier in de praktijk blijken die objectiveerbare gronden er evenwel veelal niet te zijn en dat er ook geen andere dusdanig ‘ernstige of uitzonderlijke omstandigheden’ zijn op basis waarvan het naleven van de consultatieplicht niet van die ouder kan worden gevergd.

Zo overwoog de voorzieningenrechter van Rechtbank Zeeland-West-Brabant in deze uitspraak bijvoorbeeld dat:

(…) in een situatie als deze, waarin één ouder twijfel heeft over of er voldoende veiligheid aan minderjarige kinderen wordt geboden door de andere ouder, overleg daarover tussen de ouders dient plaats te vinden, en gezocht dient te worden naar mogelijkheden waarin enerzijds rekening wordt gehouden met die zorgen, maar anderzijds ook met het belang van de kinderen dat zij contact blijven houden met beide ouders.

Samengevat behoort het dus tot de ouderlijke verplichting om deze consultatie daadwerkelijk te verrichten. De volgende stap in het denkproces is wat het niet-naleven van deze wettelijke plicht zegt over de naleving door die ouder van andere wettelijke (inter-)ouderschapsplichten (zoals de ouderschapsnormen en informatieplicht) en welke consequentie hieraan te verbinden als blijkt dat ook die niet/onvoldoende worden nageleefd.

Geen tijd te verliezen bij het voorkomen van systeem-triangulatie

Er gaat haast geen dag voorbij dat het vastlopende jeugdhulp-/zorgsysteem of de publieke kosten die hiermee gepaard zijn niet in het nieuws is. Systeem-triangulatie is één van de elementen die dit veroorzaakt. Het wordt ingezet door niet-welwillende ouders om de ex-partner te raken en deze ex-partner – met inzet van de reeds overbelaste publieke systemen – de eigen wil op te leggen.

Belangrijker is echter dat succesvolle systeem-triangulatie ook kinderen schaadt en tevens ertoe leidt dat mensen die wél het systeem nodig hebben te maken krijgen met budgetproblemen, wachtlijsten, gebrekkig onderzoek of ‘onvoldoende aandacht als gevolg van werkdruk’.

Systeem-triangulatie voorkomen begint direct aan de voorkant. Wijkteams, Veilig Thuis én de Raad voor de Kinderbescherming moeten hiermee aan de slag. Daarnaast is het aan de rechtspraak om hier op te acteren en bijvoorbeeld door – via de gepubliceerde beslissingen en bijvoorbeeld met een beroep op het Verdrag van Istanbul – een duidelijk signaal de praktijk in te zenden dat deze vorm van geweld tegen ex-partners en kinderen niet (langer) wordt getolereerd.

Lees ook dit

Meer opinie

Contact ons voor hulp

We begrijpen voor welke opgave je staat, zowel juridisch als persoonlijk. Vijf dagen per week helpen we ouders zoals jij. Is procederen onvermijdelijk? Ontdek onze kostenbesparende 'litigation support'. Lees over:

Tijdens kantooruren bel 085‑3013044 of stuur een e-mail naar team@fiduon.nl. Een eerste kennismaking is kosteloos. Lees enkele klantervaringen. We zijn landelijk actief.