Vervangende toestemming schoolkeuze Sub-thema

Bijgewerkt: 14 maart 2025 | Wetsingang: Art. 1:253a lid 1 BW | Leestijd: 17 minuten

Een inschrijving bij een (andere) school is één van de tientallen gezagsbeslissingen waarbij bij gezamenlijk gezag toestemming nodig is van de andere gezaghebbende ouder. Lukt dit niet in overleg met de andere ouder, dan kun je de familierechter vragen om hierin een beslissing te nemen.

School is een belangrijk onderdeel in de opvoeding en de ontwikkeling van een kind. Ook heeft de schoolkeuze mogelijk direct impact op het leven van ouders en kind door bijvoorbeeld de reisafstand en/of de religieuze vorming.

Een wijziging van school is regelmatig aan de orde als gevolg van een verhuizing van de ouder waarbij het kind het hoofdverblijf heeft. Zie in dit kader het themadossier verhuizingen.

Soms is de schoolkeuze wel zelfstandig het onderwerp van een procedure. Zoals gebruikelijk in het familierecht is de uitkomst van zo een procedure zeer onzeker.

Het is belangrijk om een eventuele keuze voor een specifieke school goed voor te bereiden. Is er sprake van een ongelijke zorgverdeling, dan heeft de rechtspraak veelal de voorkeur voor een school dichtbij de woning van de hoofdverzorgende ouder. Is de zorgverdeling echter gelijk, dan kunnen andere factoren doorslaggevend zijn, zoals in deze uitspraak. Hierin vond de rechter een kleinere school (nabij de woning van vader) beter passen bij het kind, dan een grote school (nabij de woning van moeder).

Er is vooraf nooit zekerheid over de uitkomst te geven. Heeft de schoolkeuze bijvoorbeeld grote effecten op de reistijd naar school vanaf de andere ouder, dan kan dit ook ertoe leiden dat de rechter kiest voor een andere school die meer ‘in het midden ligt’ (mits verzocht door één van de ouders). Ook kan er een specifieke noodzaak zijn om een kind naar een bepaalde school te laten gaan (stel bijvoorbeeld een SBO-school die niet in elke gemeente is).

In deze uitspraak hanteert Gerechtshof Den Haag 4 wegingsfactoren voor een schoolwissel nl:

  • of de huidige school tekortschiet;
  • of het kind op de huidige school op zijn/haar plaats is;
  • waar het kind gewend is en waar hij/zij vriendjes heeft; en
  • waar de ouders ten tijde van de relatie voor ogen hadden dat het kind naar school zou gaan.

Kom je er niet uit met je ex-partner, dan zijn er feitelijk geen andere keuzes dan (i) te berusten in de situatie of (ii) een verzoekschriftprocedure te starten om toestemming te krijgen voor de schoolwijziging (ook wel vervangende toestemming genoemd).

Wordt een schoolwijziging doorgedrukt zonder (vervangende) toestemming vooraf, dan kan een rechter dit als een contra-indicatie zien voor het ouderlijk gezag van de zelfbepalende ouder.

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.
Lees hierna onze inzichten en voorbeelden van rechterlijke uitspraken in vergelijkbare situaties. Is een rechtszaak onvermijdelijk? Ontdek ook onze kostenbesparende 'litigation support'.

Contact een specialist

Bezoek vraag en antwoord

Doe mee met onderzoek

Contact ons voor hulp.
Lees hierna verder ↴

Inzichten

  1. Schoolkeuze is meestal een onderdeel van verhuizing door de ouder waarbij het kind de hoofdverblijfplaats heeft.
  2. De keuze voor een andere school moet goed zijn voorbereid.
  3. Contra-indicaties bij het kind, bijvoorbeeld psychische aanpassingsmoeilijkheden, kunnen wijzing van school tegenhouden.
  4. Het belang voor het kind van de wijziging moet goed naar voren komen.
  5. Er dient een aantoonbare inspanning geleverd te zijn om dit in overeenstemming met de andere (gezagdragende) ouder te doen.

  • Of de huidige school tekortschiet.
  • Of het kind op de huidige school op zijn/haar plaats is.
  • Waar het kind gewend is en waar hij/zij vriendjes heeft.
  • Waar de ouders ten tijde van de relatie voor ogen hadden dat het kind naar school zou gaan.
  • Overige omstandigheden, denk aan reisafstand, kindgebonden aspecten etc.

Contact ons voor hulp.
Lees hierna verder ↴

Rechtspraak

Je leest een selectie. Deze wordt regelmatig bijgewerkt. Meer uitspraken of research nodig? Contact ons voor hulp.

Schoolkeuze toegewezen

Twee ouders strijden om de schoolkeuze van hun 12 jaar oude kind. Ze wil graag bij de vader wonen en daar ook naar school. Dit maakt echter ook een wijziging van de omgang nodig. De school nabij de vader is echter ‘onder’ haar niveau. Toch wil het kind daar naartoe omdat deze school beter zou passen.

De rechtbank volgt in deze uitspraak en wijst ondanks de ook ‘minder gunstige’ aspecten de vervangende toestemming zoals verzocht door de vader toe. De rechtbank wijst hetzelfde verzoek van de moeder af.

Hetgeen de doorslag geeft voor de rechtbank is dat tijdens het hulpverleningstraject Act4Kids het is gebleken voor het kind dat zij daarin zelf de keuzes kan maken.

Volledige uitspraak

Een kind van inmiddels 12 jaar heeft het door de weekse hoofdverblijf bij zijn vader in Utrecht, moeder woont in Amsterdam. Ouders hebben de afspraak gemaakt dat het kind vanaf 12 jarige leeftijd bij zijn moeder in Amsterdam zal gaan wonen. Vader vordert in kort geding om hem vervangende toestemming te geven om het kind in te schrijven op een middelbare school in Utrecht. Moeder is het hiermee niet eens en wil een school in Amsterdam.

De voorzieningenrechter passeert deze afspraak en geeft vader vervangende toestemming samengevat omdat de school aansluit en ook (veel) vrienden van het kind daar naartoe gaan. Moeder heeft bovendien geen concrete school in Amsterdam gespecificeerd.

Volledige uitspraak

Twee ouders hebben ieder een eigen idee bij waar hun puber het beste naar school kan gaan. De ouders zijn in het ouderschapsplan overeengekomen dat de kinderen in Regio Noord naar school gaan. Het kind wil dit echter niet en hij wil naar een school in Regio Midden, in de woonplaats van zijn moeder.

De vader brengt o.m. als verweer naar voren dat dit ertoe gaat leiden dat de vakanties met de andere 3 kinderen van de ouders niet meer samenlopen en dat hij de vrees heeft dat zijn zoon steeds verder van hem zal gaan verwijderen.

De rechter beslist uiteindelijk om de wens van het kind te volgen om naar de school in Regio Midden te gaan.

Volledige uitspraak

Een vader (met gezag en de helft van de zorg) procedeert voor vervangende toestemming voor de basisschool van zijn keuze. De moeder is het hiermee niet eens. Zij wil dat het kind wordt ingeschreven op een Joodse School. Het is een school die past in de familietraditie van de moeder. Zij heeft bovendien het formele hoofdverblijf van het kind. Ze stelt dat het bijna een uur reizen is vanaf haar beoogde woonomgeving naar de school die vader wil. Bovendien stelt ze dat er op die school een groter gevaar voor antisemitisme is.

Moeder heeft echter nog geen woning (in de buurt van de Joodse School), terwijl de vader al wel over een eigen woning beschikt. Vader vindt het bovendien belangrijk dat het kind ook in aanraking komt met andere religies. Ook bestrijdt hij dat er een groter gevaar voor antisemitisme op die school is.

Het hof beslist uiteindelijk om de beschikking die vader vervangende toestemming gaf te bekrachtigen. Doorslaggevend acht het hof het belang van samengevat ‘de ontwikkeling van sociale contacten voor het kind’ die zij aldus de Raad voor de Kinderbescherming wél kan opdoen bij de vader in de vorm van bijvoorbeeld speelafspraakjes, logeer- en andere partijtjes, terwijl dat bij de moeder (nog) niet mogelijk is doordat zij nog geen bestendige verblijfplaats heeft. Om dezelfde reden acht het hof een school in het midden tussen de ouders minder geschikt.

Volledige uitspraak

3 kinderen zijn uithuisgeplaatst bij en wonen sindsdien bij de vader. Door omstandigheden niet volgend uit de beschikking hebben zij nog slechts een summiere begeleide omgang met hun moeder. De vader zou de kinderen graag inschrijven bij een basisschool in de woonplaats waar hij naartoe is verhuisd. Ook verzoekt hij vervangende toestemming voor het inschrijven van de kinderen bij een huisarts in zijn woonplaats en een hockeyclub aldaar.

Zowel de kortgeding rechter als het hof in tweede instantie verlenen de vader de verzochte vervangende toestemming. Centraal in de overweging van rechtbank en hof is het volgende:

“de beslissing over de basisschool, de (sport)verenigingen en de huisartsenpraktijk in overwegende mate een praktische is en in zwaarwegende mate samenhangt met de plaats waar de kinderen hun hoofdverblijf hebben en de meeste tijd doorbrengen” en samengevat: dat de kinderen zoveel mogelijk zelfstandig van en naar school kunnen gaan en niet slechts afhankelijk zijn van het vervoer per auto.

Volledige uitspraak

Schoolkeuze afgewezen

Twee ouders zijn nog verwikkeld in het echtscheidingsproces, waarin de moeder stelt door de man te zijn mishandelt. Zij vlucht met politiesteun naar een vrouwenopvang. Ze wil de kinderen tevens in een andere plaats naar de opvang respectievelijk de basisschool laten gaan, hetgeen in twee instanties (en dus nu ook door het gerechtshof) wordt afgewezen.

Moeder heeft weliswaar aangifte gedaan van mishandeling echter dit heeft (nog) niet geleid tot enige opvolging door de politie of justitie. Vader weerspreekt dat hij moeder heeft mishandelt. Moeder stelt dat de situatie nog onveilig zou zijn, doch ook dat onderbouwt ze niet voldoende. De kinderen zijn opgegroeid in de omgeving waar de vader woont en dat ze daar ingeschreven blijven acht het hof dan ook meer in hun belang dan dat ze overgaan naar een andere stad.

Volledige uitspraak

Naschrift:
Een uitspraak waarin ‘waar de kinderen geworteld zijn’ uiteindelijk de doorslag lijkt te geven.

Een moeder wil haar een na jongste kind (van 5) inschrijven op een reformatorische basisschool waar ouders aan strenge voorwaarden moeten voldoen en die samengevat een aanzienlijke invloed op de identiteitsontwikkeling van het kind heeft. De vader wil een andere school, één die dichtbij een school is waar al een ander kind naartoe gaat en verzoekt eveneens vervangende toestemming. Omdat vader het geloof niet zo streng belijdt als (ogenschijnlijk) noodzakelijk voor de reformatorische school wordt hij daar samengevat ‘met de nek aangekeken’.

Rechtbank Gelderland wijst het verzoek van moeder af en dat van vader toe omdat deze het beste aansluit bij de leefwerelden van beide ouders en niet slechts bij de leefwereld van de moeder. Ook de uitzonderingspositie die de school volgens moeder zou willen maken wordt gepasseerd omdat dit het kind – door de uitzonderingspositie – mogelijk in een spagaat wordt gebracht waardoor haar identiteitsontwikkeling kan worden belemmerd.

Volledige uitspraak

Naschrift:
Een uitspraak waarin niet centraal staat wel of geen geloof maar meer welke impact de keuze voor een strengere stroming zou kunnen gaan betekenen voor de identiteitsontwikkeling van het kind. Ook de minder strenge stroming stelt nog steeds het Woord van God centraal.

Een moeder wil haar zoon van 6 jaar laten wijzigen van basisschool naar dichterbij de woning waar ze met haar nieuwe vriend woont. Daarvoor voert ze zowel fysieke als financiële beperkingen aan die haar niet (meer) in staat stellen om naar de huidige school van het kind te rijden/gaan. De vader voert gemotiveerd verweer.

De voorzieningenrechter wijst de vordering tot het verlenen van vervangende toestemming af.

Volledige uitspraak

Naschrift:
Wat in deze uitspraak volledig onderbelicht blijft is dat moeder zich zelfbepalend heeft opgesteld door in overleg met de leerplichtambtenaar (r.o. 3.4) haar zoon al enkele weken te laten wennen op de school van haar keuze. Dit type zelfbepalend gedrag mag nooit achteraf gelegitimeerd worden, noodsituaties uitgezonderd. Deze procedure heeft de vader nodeloos geld gekost en het zou goed zijn als hiervoor meer aandacht zou komen bij de rechtspraak.

Een vader wil dat zijn kind van 2 jaar wordt ingeschreven op een Islamitische school en een Islamitische kinderopvang. Hij stelt dat moeder en hij beiden praktiserend moslim zijn en dat dit ook is wat ze hebben afgesproken tijdens hun huwelijk. De moeder is het er niet mee eens en stelt dat zij het kind wil inschrijven op een opvang en basisschool zonder specifieke geloofsoriëntatie. Ze is van mening dat geloof en onderwijs gescheiden zouden moeten blijven.

De rechtbank wijst het verzoek van vader af en overweegt onder andere dat:

(…) het Islamische onderwijs een vorm van bijzonder onderwijs is dat ziet op een specifiek aspect van de Islamitische cultuur. Niet alle scholen hebben een religieuze basis en niet alle moslims volgen Islamitisch onderwijs. Hoewel de rechtbank het invoelbaar acht dat de vader Islamitisch onderwijs als een wezenlijk onderdeel van de opvoeding van zijn dochter beschouwt, is de rechtbank van oordeel dat de keuze voor speciaal (religieus) onderwijs een keuze is die zodanig persoonlijk van aard is dat deze alleen kan worden gemaakt als de ouders die persoonlijke overtuiging delen. Dit is niet het geval.

Volledige uitspraak

Twee ouders kiezen bewust voor een specifieke basisschool. De moeder kan zich echter niet meer vinden in die keuze en verzoek vervangende toestemming voor inschrijving van het kind op de school van har keuze op 5,6 km afstand. Vader voert een subjectief verweer waarom hij de school niet geschikt acht. Moeder vindt dat het kind naar school moet gaan in de kinderrijke buurt waar moeder woont.

De rechtbank wijst het verzoek af en overweegt bovendien dat er zorgen zijn over de ontwikkeling van het kind. Er is een ondertoezichtstelling verzocht. Daarnaast zijn er al diverse veranderingen in het leven van het kind geweest. De verandering van school wordt daarom niet in het belang van het kind geacht.

Volledige uitspraak

Contact ons voor hulp.
Lees hierna verder ↴

Meer verdiepen?