Aangifte bij niet-nakoming omgang Special

Bijgewerkt: 14 maart 2025 | Wetsingang art. 279 Sr en/of art. 280 Sr en/of art. 282 Sr (en evt andere bijkomende strafrechtelijke gedragingen) | Leestijd: 27 minuten

Heb je ouderlijk gezag en wordt de omgang tussen je kind en jou onverwacht niet nagekomen? Dan kan je van dit voorval op basis van ‘onttrekking aan het ouderlijk gezag’ aangifte doen bij de politie.

Over handhaving van omgang via 279 Sr

Strafbaarstelling van een niet-nagekomen vastgestelde omgang op basis van onttrekking aan het ouderlijk gezag (artikel 279 Sr) dekt o.i. de lading niet/onvoldoende. Strafbaarstelling op basis van dit artikel staat bovendien niet open voor ouders zonder gezag, maar mét door een rechter vastgestelde omgangsregeling.

Wat er o.i. feitelijk gebeurt is dat het recht op familieleven van het kind met de andere ouder wordt doorkruist. Met de niet-nakoming van de omgang wordt gedaan aan de band die het kind met de andere ouder heeft, terwijl de andere juist de plicht heeft om die band te bevorderen. Veel kinderen raken uiteindelijk in een loyaliteitsconflict en verliezen daardoor contact met die ouder, met blijvende psychische schade als gevolg.

Deze schade, of het potentieel blootstellen van het kind daaraan, kwalificeert o.i. als (voortdurende) psychische kindermishandeling. Daarmee zou artikel 300 lid 4 Sr in beeld moeten komen t.w. op grond van ‘benadeling van de geestelijke gezondheid’.

Het zonder rechterlijk mandaat niet-nakomen is bovendien een vorm van ‘dwingende controle’ jegens de andere ouder, evenals een vorm van psychische mishandeling van die ouder. Ook hiervoor zou artikel 300 lid 4 Sr een aanknopingspunt kunnen zijn.

Overweeg je aangifte, bespreek deze alternatieve grondslag met de politie. We zijn benieuwd naar je ervaringen. Lees ook: Kan ik aangifte doen van ouderverstoting?

Enkele ervaringsregels bij niet-nakomingen

Als je omgang niet wordt nagekomen, blijf rustig. Jaarlijks treft dit duizenden kinderen en hun ouders. In de meeste situaties die wij zien, wordt de omgang na enige tijd gewoon weer hervat, al dan niet door tussenkomst van de civiele rechter.

Let op! Een opzettelijke niet-nakoming kan door de niet-welwillende ouder worden ingezet om je een ‘emotionele uitspatting’ te ontlokken. Word je verbaal luid, verbaal agressief of misschien zelfs fysiek, dan kan dit tegen je werken in een later stadium. Het voorval zou als bewijs kunnen dienen van slechte communicatie of om aan te tonen dat overdrachten te belastend zijn voor het kind. Ook loop je kans dat – als dit voorval in rapportages belandt – je in de toekomst wellicht hulp zult moeten aanvaarden voor bijvoorbeeld ‘emotie-regulatie’. M.a.w. blijf rustig en beheerst; laat je niet uit de tent lokken.

Neem deze tips ter harte. Zoek eventueel contact met ons om je te begeleiden.

  • Zou je kind naar jou worden toegebracht? Ga dan niet naar de ander om vervolgens je kind daar op te eisen, maar start een rustige schriftelijke dialoog.
  • Zou je je kind ophalen maar wordt de deur niet open gedaan, blijf dan rustig en beheerst op die locatie, zoek bijvoorbeeld via WhatsApp contact. Geen reactie, ga weg en start een rustige schriftelijke dialoog.
  • Mocht je worden begroet door de politie omdat er – zonder dat je het weet – melding is gedaan van een mogelijk bedreigende situatie of huiselijk geweld, blijf ook dan rustig. Ga niet in discussie met de politie. Ga je in gesprek met de politie, doe dat dan op een plek buiten het zicht van je kind.
Let op!
Advocaten mogen hun cliënt niet zomaar adviseren om een vastgestelde omgang niet na te komen. Dit kan slechts als er ‘“bijzondere en objectiveerbare omstandigheden” zijn, aldus deze uitspraak van het Hof van Discipline Den Bosch.

Er zijn mensen die zijn vóór aangifte in alle situaties en wel direct, en er zijn mensen die een genuanceerder standpunt hebben. Wij behoren tot de laatste categorie.

Wat een passende actie is; aangifte doen, een melding laten opnemen, politieagenten langs laten gaan of (nog even) niets, hangt af van de omstandigheden.

Een kritiekpunt op de politie is en was dat ze mensen die komen voor een aangifte verwijst naar een advocaat (m.a.w. de civiele weg, via het familierecht). Dit is een onjuist standpunt. O.m. in 2005 oordeelde de Hoge Raad dat het niet-nakomen van een bij rechterlijke beschikking vastgestelde (voorlopige) omgangsregeling kwalificeert als onttrekken aan het ouderlijk gezag. Daarmee staat dus de strafbaarheid van de onttrekking vast.

Het standpunt van de politie is overigens begrijpelijk als je bedenkt dat in eenvoudige niet-nakomingssituaties het Openbaar Ministerie meestal niet vervolgt (en de strafrechter het OM hierin steunt). Zie in dit kader ook de uitspraak van het Gerechtshof Den Haag van 17 mei 2018 onderaan deze pagina. De politie heeft overigens wel de wettelijke plicht om een aangifte op te nemen.

Alleen, nog steeds is het aan de ouder zelf om een keuze te maken; wel of niet aangifte of een melding doen, of wachten.

Wanneer er geen veiligheidsrisico is, wordt de melding waarschijnlijk overgedragen aan Veilig Thuis voor een onderzoek naar de veiligheid van het betrokken kind op de lange termijn. De melding wordt zeker overgedragen aan Veilig Thuis als onbekend is waar het kind verblijft.

Er is overigens nog een ander alternatief, nl: eerst een constructieve dialoog opstarten met de niet-nakomende ouder. Als binnen enkele dagen niet duidelijk wordt wanneer de omgang weer hervat gaat worden, of wanneer er niet wordt gereageerd, dan kun je alsnog verdere stappen zetten.

Een voorbeeld van een zaak waarin een ouder wel aangifte deed (i.c. de vader) lees je in deze uitspraak van Gerechtshof Amsterdam. Het leidde ertoe dat de moeder in voorlopige hechtenis werd genomen. Moeder was samengevat onbereikbaar en vader wist ook niet waar de kinderen verbleven.

Een aangifte van ‘onttrekking aan het ouderlijk gezag’ leidt het strafrechtelijke traject in. In de wet staat nergens dat de straf ook omvat, een hervatting van de omgang. Dus in principe leidt een aangifte niet direct tot een hervatting van de omgang.

Is de verblijfplaats van het kind echter onbekend en wordt er een opsporingsonderzoek gestart, dan is het uitgangspunt dat het kind in ‘een veilige omgeving’ moet worden gebracht. Dit kan bij de meldende ouder zijn.

Indirect zou dit natuurlijk wel tot een hervatting kunnen leiden, bijvoorbeeld als gevolg van het betrokken raken van Veilig Thuis/de Raad voor de Kinderbescherming.

Een aangifte van ‘onttrekking aan het ouderlijk gezag’ leidt niet altijd tot vervolging en in veel gevallen leidt dit tot een sepot. Dit is ook zo in deze richtlijn voor het Openbaar Ministerie beschreven. En dit is één van de grote kritiekpunten van mensen die pro-aangifte/inzet van het strafrecht zijn.

Met deze wetenschap heb je een keuze te maken. Je kunt bijvoorbeeld een melding doen en pas na herhaaldelijke niet-nakomingen aangifte.

In sommige situaties wordt er wel vervolgd en leidt het ook tot onvoorwaardelijke veroordelingen met aanzienlijke gevangenisstraffen, ook voor eventuele medeplegers. Enkele van deze situaties tref je aan hierna onder het kopje rechtspraak.

Het gaat hierbij om situaties waarin er bij bijkomende strafbare feiten zijn, zoals internationale kinderontvoering of geweld. Ook zien we dat het OM sneller tot vervolging overgaat als het een onttrekking aan ‘het opzicht’ van een jeugdzorginstantie is, zoals bij een uithuisplaatsing of een ondertoezichtstelling.

Doe je een melding of aangifte bij de politie van de niet-nakoming, dan kan je de vraag gesteld worden of de politie (meestal de wijkagent) een poging moet doen om te bemiddelen. Concreet betekent dit dat er geüniformeerde politie naar het huis gaat waar je kind zich op dat moment bevindt.

Dit kan zeer belastend zijn voor het kind en dit is één van de grote verbeterpunten o.i. voor de politie tw; stuur politie in burger voor deze bemiddeling, eventueel i.c.m. een deskundige van Veilig Thuis.

De aanwezigheid van politie in uniform kan bijvoorbeeld door de andere ouder richting het kind worden gebruikt als: ‘als we niet doen wat hij/zij wil, dan stuurt hij/zij de politie op ons af’. Dit projecteert een angstbeeld bij het kind, dat bijvoorbeeld past in een vervreemdingscampagne.

Het is belangrijk om je goed bewust te zijn van de mogelijke negatieve effecten voor je kind van de aanwezigheid van geüniformeerde politie voordat je beslist om op het aanbod in te gaan.

Kort geding procedures worden nauwelijks gepubliceerd door de rechtspraak. Uit eigen ervaringen weten we dat de kort geding rechters bij onterechte niet-nakomingen wel tot hervatting beslissen. Eventueel wordt deze beslissing kracht bij gezet met een dwangsom.

Om mensen snel van dienst te kunnen zijn in dit soort situaties zijn we het Landelijk Bureau Handhaving Omgang gestart.

Houd er ook bij een kort geding rekening mee dat vanaf het moment van niet nakoming er eerst een kort traject is om een ‘minnelijke oplossing’ tot stand te brengen, er moet een dagvaarding worden opgesteld en de rechtbank moet een zittingsdatum inplannen. Houd daarom rekening met een doorlooptijd van 3-6 weken voordat er een beslissing is. Met het LBHO streven we ernaar om deze doorlooptijd zo kort mogelijk te maken.

De familierechtelijke route staat geheel los van een eventueel strafrechtelijk traject via een aangifte en deze trajecten kunnen ook parallel lopen.

Wil je toch aangifte doen dan is het goed om dit dus niet te zien als een vervanging van het familierechtelijke traject. Het familierechtelijke traject is in de meeste gevallen ook sneller.

Neem bij je aangifte mee:

  • Een kopie van de beschikking of het convenant waaruit de omgangsafspraken blijken.
  • Een kopie van eventuele communicatie tussen jou en de andere ouder vooraf aan de niet-nakoming.
  • Een kopie van de Richtlijn voor strafvordering onttrekking minderjarige aan wettig gezag.
  • Je ID en mocht je dit hebben een uittreksel uit het gezagsregister (de politie heeft daar ook toegang toe).
  • Alle informatie die kan bijdragen om de locatie van je kind vast te stellen, als dit onbekend is.

Bij je aangifte zal de politiebeambte je ook vragen stellen naar de achtergrond van de niet-nakoming en eventueel reeds betrokken hulpverlening. Is er hulpverlening betrokken, dan is het raadzaam om ze te betrekken bij je voornemen tot het doen van aangifte.

Overweeg je zelf de vastgestelde omgang niet na te komen?

Lees: V&A: Ik heb ernstige zorgen. Toch de omgang nakomen?

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.
Lees hierna onze inzichten en voorbeelden van rechterlijke uitspraken in vergelijkbare situaties. Is een rechtszaak onvermijdelijk? Ontdek ook onze kostenbesparende 'litigation support'.

Contact een specialist

Bezoek vraag en antwoord

Doe mee met onderzoek

Contact ons voor hulp.
Lees hierna verder ↴

Inzichten

  1. De civiele route leidt meestal sneller tot hervatting van de omgang dan de eventuele uitkomsten van de strafrechtelijke route (binnen 3-6 weken).
  2. Bemiddeling door de politie is (vooralsnog) geüniformeerd en kan mogelijk tegen je werken.
  3. Het strafrechtelijke traject leidt meestal niet tot straf, maar wel tot betrokkenheid van jeugdhulp/jeugdzorg en lange onzekere trajecten.
  4. Wel altijd aangifte doen bij kinderontvoering, direct fysiek gevaar of wanneer je kind wordt verborgen op een onbekend adres.

  • In hoeverre de onttrekking aan het gezag bewezen is.
  • Of er bijkomende strafbare feiten zijn.
  • Of er een voorgeschiedenis is van onttrekkingen of niet-naleving van rechterlijke beschikkingen.
  • De leeftijd van het kind of andere kindspecifieke aspecten die het doorkruisen van de omgang extra belastend maken voor het kind.

Contact ons voor hulp.
Lees hierna verder ↴

Rechtspraak

Je leest een selectie. Deze wordt regelmatig bijgewerkt. Meer uitspraken of research nodig? Contact ons voor hulp.

‘Onttrekkende’ ouder veroordeeld

Een moeder die inmiddels geen ouderlijk gezag meer heeft, houdt haar twee kinderen gedurende 1 week verborgen voor de vader met eenhoofdig gezag. Ze wordt daarbij geassisteerd door haar partner. De moeder en de partner worden beiden veroordeeld. De moeder tot een gevangenisstraf van 6 maanden. Tevens krijgt de moeder een contactverbod van 3 jaren, tenzij hiervan in overleg met de vader en de toezicht houdende instelling wordt afgeweken in het kader van een omgangsregeling of een bezoek onder toezicht.

Volledige uitspraak

Een moeder ontvoert haar 4 kinderen naar het buitenland en houdt ze daar 2,5 jaar verborgen van de vader en de bij de kinderen betrokken gecertificeerde instelling. Ze wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van 9 maanden onder aftrek van voorarrest. Moeder heeft niet slechts de kinderen onttrokken aan het gezag en het desbevoegd opzicht, ook heeft ze diverse familierechtelijke uitspraken naast zich neergelegd.

Volledige uitspraak

Naschrift:

De vraag die opkomt is wat de veroordeling betekent voor de omgang tussen de moeder en de kinderen.

Twee ouders verzetten zich tegen de overhandiging van een beschikking waarbij de ondertoezichtstelling over hun kind is uitgesproken (lees; mogelijk uithuisplaatsing). Het kind is er echter niet en de ouders vertrekken naar België waar de worden aangehouden.

Beide ouders worden veroordeeld tot een taakstraf. De vader tot een hogere, aangezien hij zich dreigend heeft verhouden tot de medewerkers van Jeugdbescherming Gelderland door met een mestvork te zwaaien.

Volledige uitspraak

Naschrift:

Hoewel de uitspraak slechts gaat over een ondertoezichtstelling, omvat deze zaak mogelijk tevens een uithuisplaatsing waartegen de ouders zich hebben verzet.

De vader onttrekt 3 van zijn 4 kinderen 5,5 jaar aan het ouderlijk gezag van de moeder door ze via Koerdistan naar Irak mee te nemen, waar ze nog steeds verblijven. De vader komt zonder de kinderen in 2021 terug naar Nederland waar hij wordt gearresteerd.

Dit feit levert voor de rechter onttrekking aan het ouderlijk gezag op. De vader wordt veroordeeld tot een gevangenisstraf van 6 jaren. Ook wordt er aan moeder een schadevergoeding toegekend van EUR 40.000,-

Volledige uitspraak

Naschrift:

De rechter overweegt o.a.: “De verdachte heeft zijn eigen belang voorop gesteld, ver boven de belangen van de kinderen en hun moeder. Zij heeft al die jaren haar rol als ouder feitelijk niet kunnen vervullen en heeft vanaf het moment in augustus 2013 het opgroeien van haar drie kinderen tot (bijna) volwassenen, een voor een ouder belangrijke zo niet de belangrijkste fase van hun leven, vrijwel geheel moeten missen. De kinderen hebben op hun beurt hun moeder en oudste zus moeten missen. Door verdachtes handelswijze heeft hij het recht op familieleven van de kinderen met hun moeder en oudste zus op grove wijze geschonden. Die situatie duurt tot op de dag van vandaag voort.” Klare taal die we graag ook zouden terugzien bij gerechtelijke procedures waarin ouderverstoting speelt.

De vader van een kind van 3 maanden dringt de woning van de moeder in nadat de moeder aan de voordeur wordt afgeleid door de broer van de vader en trekt met geweld zijn 3 maanden oude kind uit haar handen en neemt zijn kind mee. Moeder heeft naar Nederlands recht eenhoofdig gezag op het moment van het feit.

Dit feit levert voor de rechter onttrekking aan het ouderlijk gezag op en veroordeelt de vader tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van 2 weken en een onvoorwaardelijke taakstraf van 120 uren te vervangen voor 60 dagen hechtenis.

Volledige uitspraak

Naschrift:

Vader beroept zich er op dat hij volgens Bulgaars recht wél ouderlijk gezag zou hebben. Nu de gewone verblijfplaats van de baby in Nederland was, was echter Nederlands gezagsrecht van toepassing. Moeder had op basis daarvan eenhoofdig gezag.

Een moeder moeder neemt in september 2017 haar zoon van (toen) 6 jaar mee Frankrijk en houdt hem daar 1 jaar verborgen en weg van vader. Moeder gaat in cassatie tegen veroordeling door het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Ze beroept zich op overmacht, samengevat omdat ouders in een vechtscheiding zitten. Dit laatste is niet komen vast te staan in de hofprocedure.

De procureur-generaal adviseert tot afwijzing van het cassatieberoep omdat dit oordeel van feitelijke aard, niet onbegrijpelijk en bovendien voldoende gemotiveerd is.

Volledige uitspraak

Naschrift:

Wie zich niet houdt aan de regels samenhangende met het ouderlijk gezag terwijl er geen noodtoestand is (gebleken), moet op de blaren zitten.

‘Onttrekkende’ ouder niet-vervolgd

Man klaagt op basis van artikel 12 Sv omdat de OvJ niet wil vervolgen op zijn aangifte van onttrekking aan het ouderlijk gezag, omdat de moeder de omgang niet nakomt. De klacht wordt ongegrond verklaard: Hierna integraal te motivering van Gerechtshof Den Haag:

“Indien één van de ouders zich niet gedraagt conform gemaakte afspraken of een opgelegde omgangsregeling met een minderjarig kind, leidt dit nog niet zonder meer tot de conclusie dat sprake is van onttrekking van de minderjarige aan wettig gezag of bevoegd opzicht als bedoeld in artikel 279 van het Wetboek van Strafrecht.

Daargelaten de vraag of het niet correct naleven van de omgangsregeling een door beklaagde gepleegde opzettelijke schending van voornoemde strafbepaling oplevert, is het hof van oordeel dat, gelet op de specifieke feiten en omstandigheden van het onderliggende geschil, zoals die uit het dossier blijken, de naleving van de onderhavige omgangsregeling in beginsel door maatregelen van civielrechtelijke aard dienen te worden gehandhaafd.

Het hof is voorts van oordeel dat het strafrecht in een zaak als deze dient te gelden als ultimum remedium (uiterste redmiddel) en in beginsel niet dient te worden ingezet als instrument om medewerking aan een omgangsregeling te bewerkstelligen, aangezien andere (civielrechtelijke) maatregelen de voorkeur verdienen.

Tot slot zou een eventuele strafvervolging van beklaagde naar verwachting van het hof niet bijdragen aan verbetering van de verstandhouding tussen partijen, doch veeleer tot een (nieuwe) verstoring van de verhoudingen kunnen leiden met alle nadelen van dien voor het kind van klager en beklaagde.”

Volledige uitspraak

Contact ons voor hulp.
Lees hierna verder ↴

Meer verdiepen?