MGFK: Deel 1: Waarom het huidige systeem tekortschiet

Bijgewerkt: 25 november 2025 | Leestijd: 5 minuten
In het kort: In het huidige Nederlandse familierecht werken professionals vaak met beperkte, gefragmenteerde informatie over ouders, waardoor conclusies soms te vroeg worden getrokken of belangrijke patronen juist onzichtbaar blijven. Hulpverlening, Veilig Thuis, de Raad voor de Kinderbescherming en de rechtspraak hanteren ieder hun eigen werkwijze, zonder een gedeeld kader om gedrag systematisch te duiden. Dit leidt tot inconsistentie, verkeerde aannames en langdurige stagnatie in zaken. Deel 1 laat zien waarom het huidige systeem tekortschiet: niet omdat professionals zich onvoldoende inzetten, maar omdat er geen methodische manier bestaat om gedrag, patronen en functies betrouwbaar te analyseren. Het MGFK beoogt precies die leemte te vullen door een gestructureerd, toetsbaar en juridisch verankerd analysekader te bieden dat professionals helpt om feiten van interpretaties te scheiden.

Inleiding

Zoals in Deel 0 uiteengezet, is het MGFK geen vaststaande waarheid maar een co-creatieve methodiek die samen met het veld wordt ontwikkeld, met de positieve ouderlijke plichten in Boek 1 BW als neutraal juridisch fundament.

Het Nederlandse familierecht kent verschillende trajecten: van vrijwillige hulpverlening tot Veilig Thuis, de Raad voor de Kinderbescherming en uiteindelijk de rechtspraak, eventueel gevolgd door gedwongen kader (via ondertoezichtstelling). Elk traject levert waardevolle informatie, maar nergens in de keten bestaat een systematische methodiek om gedrag van ouders objectief te verzamelen, te ordenen, uniform vast te leggen en te analyseren. Hierdoor ontstaan structurele lacunes die een zorgvuldig oordeel belemmeren en die voor kinderen (en ouders) kunnen leiden tot langdurige onzekerheid. De noodzaak voor een forensisch geïnformeerde benadering wordt daarmee steeds duidelijker.

Het ontbreken van een systematische gedragsanalyse in het familierecht

In het civiele domein worden ingrijpende beslissingen genomen die diep ingrijpen in de levens van kinderen en ouders. Toch ontbreekt een methodische manier om gedrag objectief te verzamelen, te ordenen en te interpreteren. Professionals krijgen te maken met gefragmenteerde informatie, mondelinge gesprekken zonder registraties, wisselende verklaringen en complexe interacties waarbij incidenten en patronen door elkaar lopen. Hierdoor ontstaat een risico op zowel onder- als overschatting van problemen, waaronder huiselijk geweld, manipulatie, vermijding of langdurige conflictdynamiek.

De route via de hulpverlening: subjectieve indrukken, weinig gestructureerde data

In de vrijwillige hulpverlening vormen gesprekken en indrukken de kern van het werkproces. Een forensisch kader ontbreekt, omdat hulp en ondersteuning voorop staat. Observaties worden niet consequent vastgelegd en mondelinge gesprekken worden zelden integraal opgenomen. Daardoor is het moeilijk om onderscheid te maken tussen ‘niet kunnen’ en ‘niet willen’, of om strategisch procesgedrag te herkennen. Zonder patroonanalyse wordt probleemgedrag snel incidentgericht geïnterpreteerd, wat in scheidingscontexten tot misinterpretatie kan leiden.

Veilig Thuis: vroeg framend en zonder juridisch normatief anker

Bij een melding bij Veilig Thuis wordt vrijwel altijd gestart vanuit een veiligheidsframe, ook wanneer de feitelijke risico’s nog niet duidelijk zijn. Dit leidt er bijvoorbeeld toe dat er omgangsadviezen worden geven, waarover een ander artikel gaat.

Positieve ouderlijke plichten vormen geen expliciet beoordelingskader. Hierdoor wordt gedrag niet getoetst aan objectieve juridische normen zoals informatieplicht, consultatieplicht, optimale-ontwikkelplicht, neutrale-ouderschapsrelatieplicht of band-bevorderplicht. De vroeg ontstane interpretatie werkt door in het verdere dossier en vergroot de kans dat zowel daadwerkelijke risico’s als strategisch ingestoken meldingen onvoldoende worden herkend.

De Raad voor de Kinderbescherming: grote invloed, beperkte forensische basis

De Raad voert onderzoeken uit die diepgaander zijn, maar doet dit zonder een uniform gedragsanalytisch raamwerk. Gesprekken en dossierinformatie zijn leidend, terwijl systematische gedragsdata ontbreken.

Positieve ouderlijke plichten worden soms benoemd maar niet structureel gebruikt als normatief referentiekader. Dit leidt tot rapportages die invloedrijk zijn, maar niet altijd reproduceerbaar of methodisch transparant.

Bovendien stelt de Raad in diverse gepubliceerde rechterlijke uitspraken zelf ook niet aan waarheidsvinding te doen wat bezien vanuit het kind een te groot risico in zich draagt dat er conclusies worden getrokken die niet harmoniëren met de feitelijke of juridische situatie.

De rechtspraak: beslissingen met onvolledige feitenbasis

Rechters moeten in beperkte tijd beslissingen nemen op basis van informatie die afkomstig is uit verschillende delen van de keten en die methodisch uiteenloopt. Een structurele gedragsanalyse ontbreekt. Patronen, proportionaliteit en veranderende dynamiek blijven hierdoor veelal onderbelicht. Rechters zijn daardoor aangewezen op aannemelijkheidsbeoordelingen, wat leidt tot inconsistentie tussen zaken.

Ofschoon met het invoeren van het nieuwe bewijsrecht per 1 januari 2025 de rechter meer mogelijkheden heeft om bij partijen nadere onderbouwingen te vragen van standpunten, gebeurt dit in de praktijk (nog) niet/nauwelijks waardoor de reeds bestaande dynamiek waarin beslissingen vooral gebaseerd blijven op subjectieve beoordelingen van rechters.

Rechtstreekse procedures zonder hulpverlening: veel stellingen, weinig gedrag

Wanneer ouders direct naar de rechtbank stappen, bestaat het dossier vooral uit stellingen en tegenstellingen/verweren. Objectieve gedragsdata ontbreken in veel zaken vrijwel geheel. Hierdoor wordt het moeilijk om manipulatie, uitsluitingsgedrag of strategische procesvoering te onderkennen.

De rechter krijgt geen zicht op de onderliggende patronen en moet beslissen zonder een betrouwbaar gedragsprofiel van beide ouders. Aannemelijk is evenwel dat bij rechtstreekse toegang dat er meer speelt tussen de ouders dan de zaak die voorligt.

Stel bijvoorbeeld een 1:253a BW-procedure over schoolkeuze, vakantie, vaccinatie of verhuizen: die gaat in veel gevallen niet slechts over het onderwerp zelf, maar het feit dat rechterlijke interventie nodig is, tekent vooral het disfunctioneren van de (gezamenlijke) ouderlijke verantwoordelijkheid.

De vraag die opkomt is of dit soort zaken niet altijd een bredere evaluatie zouden moeten triggeren van de verhoudingen tussen de ouders en of dit niet juist in het belang van het kind is. Zo kunnen verzoek/verweerschriften juist tactische elementen bevatten; zoals het wegsturen van betrokkenheid van de Raad voor de Kinderbescherming of dit juist beogen aan te wakkeren.

Conclusie: de noodzaak van een forensisch kader

In alle routes: via hulpverlening, Veilig Thuis, de Raad of direct naar de rechter, ontbreekt een methodische basis om gedrag objectief en consistent te analyseren. Hierdoor worden risico’s soms overschat, soms onderschat en blijven kinderen (en ouders) te lang in onzekerheid.

Het Multidimensionaal Gedrags-FunctieKader (MGFK) biedt een oplossing door te werken met een neutrale pre-plegeranalyse, patroonherkenning, vier parallelle functiehypothesen en een verankering in positieve ouderlijke plichten. Dit maakt het mogelijk om besluitvorming te baseren op gestructureerde gedragsdata in plaats van aannames.

In de volgende delen wordt de onderliggende architectuur van het MGFK verder uitgewerkt en wordt toegelicht hoe deze systematiek in de praktijk kan worden toegepast. Het MGFK biedt hiermee geen oordeel maar een gedeeld instrumentarium, bedoeld om samen met de praktijk tot consistenter en beter onderbouwde besluitvorming te komen.

Meepraten?

Deelnemen aan discussie over dit onderwerp kan op Linkedin. Reageer je liever niet publiek, stuur dan een email naar team@fiduon.nl o.v.v. MGFK: Deel 1: Waarom het huidige systeem tekortschiet

MGFK menu

• Deel 0: Een nieuw methodisch kader binnen het familierecht. De aanleiding.
• Deel 1: Waarom het huidige systeem tekortschiet
• Deel 2: De basisprincipes van een 'pre-label analyse'
• Deel 3: De architectuur van MGFK
• Deel 4: De 10 kerndomeinen van gedragsinventarisatie [verschijnt di 2/12/2025]