Vraag en antwoord · Dwangmiddelen CAT-V&A

Antwoorden uit de familierechtpraktijk over dwangmiddelen bij vechtscheidingen.

Bijgewerkt: 1 juli 2025
Als je geen dwangregeling krijgt toegekend, bijvoorbeeld na een niet-nakoming van een omgangsregeling, dan ben je niet alleen. Dwangregeling worden zelden opgelegd en eigenlijk alleen als voor de rechter aannemelijk wordt dat de ouder in herhaling zal vallen voor wat betreft het ‘slechte’ gedrag.

Dwangregelingen worden in alimentatiekwesties eerder opgelegd dan in omgangskwesties. Bij alimentatiekwesties worden zelfs gijzelingen opgelegd.

Soms zijn er meerdere niet-nakomingen of voorbeelden van slecht gedrag nodig om een dwangsom toegekend te krijgen. Ook biedt een eenmaal toegekend dwangmiddel geen zekerheid dat je deze in een latere procedure nogmaals toegekend krijgt. Helaas ontbeert het de rechtspraak zeer regelmatig aan daadkracht. Lees hierover de Opinie: De familierechtspraak moet meer gezag krijgen

Soms zien we dat de regie over het executeren van een dwangmiddel wordt neergelegd bij een Gecertificeerde Instelling (tijdens een ondertoezichtstelling). We vinden dit een goede ontwikkeling die navolging verdient. Idealiter zou dit, ook buiten ondertoezichtstellingen, moeten worden belegd bij een onafhankelijke overheidsinstantie, zoals het LBIO in alimentatiekwesties.

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.

Lees ook dit

Meer vraag en antwoord

Meer kennisbank

Contact ons voor hulp

We begrijpen voor welke opgave je staat, zowel juridisch als persoonlijk. Vijf dagen per week helpen we ouders zoals jij. We zijn landelijk actief. Lees over:

Is procederen onvermijdelijk? Laat ons opstelwerk verrichten. Lees over: 'litigation support'.

Tijdens kantooruren bel 085‑3013044 of stuur een e-mail naar team@fiduon.nl. Een eerste kennismaking is kosteloos. Lees enkele klantervaringen.

Bijgewerkt: 27 juni 2025
Ja, lijfsdwang als middel tot het stimuleren van nakoming wordt af en toe opgelegd. Het is een zeer zwaar middel omdat het betekent dat de alimentatieplichtige in een huis van bewaring wordt opgesloten. 

Lijfsdwang leidt daarmee tot een praktisch probleem. Is iemand opgesloten, dan is betaald werk onmogelijk. Dit betekent dus dat lijfsdwang niet automatisch betekent dat de alimentatie wel betaald zal gaan worden. Er is een grote kans dat de alimentatieplichtige met de opsluiting van de wal in de sloot belandt.

Ook kan de impact op het kind niet onderschat worden. Opsluiting betekent ook dat het kind de ouder niet meer ziet. De vraag is dan ook of lijfsdwang niet in direct tegenspraak is met ‘het belang van het kind’. Hoe dan ook zal een rechter de aanwezigheid van een contactregeling meewegen bij het al dan niet opleggen van lijfsdwang (en voor welke duur).

Helaas voor de ouders die afhankelijk zijn van alimentatie gebeurt het dat – bij gebrek aan een positief effect van de lijfsdwang – uiteindelijk een verzoek tot verlenging van lijfsdwang wordt afgewezen.

Is de alimentatie absoluut noodzakelijk voor primair levensonderhoud, dan werpt dit de alimentatiegerechtigde volledig terug op zichzelf, wat zeer schrijnende situaties kan veroorzaken. Ga er echter van uit dat dit alleen in die gevallen gebeurt waarin de financiële situatie van de alimentatieplichtige uitzichtloos is of betrokken kinderen teveel belast zouden worden.

De vraag is ook in hoeverre er niet een andere weg is of zou moeten zijn. Helaas zien we echter te weinig voorbeelden in de rechtspraak van alternatieven om hier goed richting in te geven.

Wel is het denkbaar dat volledige openheid tussen de alimentatieplichtige en de alimentatiegerechtigde bijdraagt aan wederzijds reële verwachtingen. Dit kan weer bijdragen aan rust.

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.

Voorbeelden

Lijfsdwang toegekend

Een vader ontloopt jarenlang zijn onderhoudsverplichtingen die voorlopig is vastgesteld op EUR 315 per maand. Er is inmiddels een schuld van € 40.652,49 waarop de man via het LBIO 1 betaling heeft gedaan. Het LBIO heeft vervolgens bankbeslag gelegd echter daar slechts een klein bedrag mee opgehaald. Andere beslagen leveren ook niets op. Het LBIO heeft aangeven dat er op dit moment geen verhaalsmogelijkheden meer zijn.

De vrouw vordert lijfsdwang. De voorzieningenrechter wijst dit toe omdat de man (wederom) geen volledig inzicht heeft in zijn financiële situatie. Duur, maximaal 12 maanden, aan te vangen binnen 6 maanden na het vonnis.

Volledige uitspraak

Een vader komt zijn alimentatieverplichting niet na. In hoger beroep tracht hij het dwangmiddel ‘lijfsdwang’ er vanaf te krijgen omdat zijn inkomen te laag is en vanwege zijn (jarenlange) psychische gesteldheid. Dit lukt niet.

Volledige uitspraak

Lijfsdwang afgewezen

Een vader komt zijn kinderalimentatieverplichting niet na. Er is een betalingsachterstand van tenminste EUR 50.000. Moeder stelt dat vader meer/weer moet gaan werken De vader stelt echter dat hij niet in staat is om meer te gaan werken vanwege psychische klachten. Hij is in 2018 door zijn huisarts is verwezen naar een psycholoog, vanwege het vermoeden van een depressieve stoornis. In het verslag van de gz-psycholoog van juni 2023 leest het hof dat de man ernstig uitgeput is en depressieve klachten heeft ontwikkeld. Vader stelt dat hij geen vermogen meer heeft. Ook procedeert hij met een toevoeging, omdat hij onvoldoende inkomen en/of vermogen heeft om de proceskosten zelf te betalen. De man heeft de beschikking van de Raad voor de Rechtsbijstand overgelegd.

Het hof legt daarom geen gijzeling op.

Volledige uitspraak

Een moeder vordert nakoming van een kinderalimentatieverplichting. De vordering bedraagt inmiddels meer dan EUR 21.000. De man stelt echter dat hij betalingsonmachtig is omdat hij failliet is gegaan. Hij zit eerder 6 maanden in detentie en opnieuw vordert de moeder lijfsdwang.

Rechtbank Noord-Holland overweegt als volgt:

Lijfsdwang is een indirect executiemiddel. Door het opsluiten van het ‘lijf’ van de schuldenaar wordt getracht hem te ‘dwingen’ alsnog aan een veroordeling te voldoen. De voorzieningenrechter is van oordeel dat in dit geval niet is te voorzien dat de man bij een nieuwe gijzeling alsnog de achterstallige alimentatie zal (kunnen) gaan voldoen. Als hij gedurende een zeer ruime periode van zes maanden in detentie daaraan niet heeft voldaan, valt niet in te zien, waarom dat in een nieuwe periode wel het geval zal zijn. Het opnieuw toewijzen van de gevorderde lijfsdwang wordt niet langer gerechtvaardigd door het belang dat met toepassing van deze dwangmaatregel wordt gediend. Opnieuw oplegging van het dwangmiddel van gijzeling zou daarmee ten onrechte het karakter van strafoplegging krijgen. De vordering in conventie zal daarom worden afgewezen.

Volledige uitspraak

Lees ook dit

Meer vraag en antwoord

Meer kennisbank

Contact ons voor hulp

We begrijpen voor welke opgave je staat, zowel juridisch als persoonlijk. Vijf dagen per week helpen we ouders zoals jij. We zijn landelijk actief. Lees over:

Is procederen onvermijdelijk? Laat ons opstelwerk verrichten. Lees over: 'litigation support'.

Tijdens kantooruren bel 085‑3013044 of stuur een e-mail naar team@fiduon.nl. Een eerste kennismaking is kosteloos. Lees enkele klantervaringen.

Bijgewerkt: 27 juni 2025
Regelmatig blijkt een dwangsom als dwangmiddel niet voldoende afschrikwekkend. Dit leidt er dan toe dat er dwangsommen worden verbeurd. Incasseer die eerst. Worden ze niet betaald, dan heb je meerdere mogelijkheden zoals loon en/of bankbeslag. Helpt ook dit niet, bijvoorbeeld omdat iemand betalingsonmachtig is, dan kun je feitelijk niets anders dan berusten of opnieuw naar de rechter voor een andere maatregel.

De andere maatregel kan dan bijvoorbeeld inzet van ‘de sterke arm’ of zelfs ‘lijfsdwang’ omvatten. Rechters zullen hier echter niet snel toe besluiten. We zien regelmatig dat in dit soort situaties het kind op een gegeven moment onder toezicht wordt gesteld. Ook kun je natuurlijk wijziging hoofdverblijf en/of eenhoofdig gezag verzoeken. Ondertoezichtstellingen zónder extra maatregelen of een duidelijke opdracht van de rechter leiden in de praktijk regelmatig tot stagnatie. De middelen van een Gecertificeerde Instelling zijn namelijk beperkt.

We vinden het overigens onbegrijpelijk dat er geen overheidsinstantie is die je kunt inschakelen om nakoming van vastgestelde omgangsregelingen aan over te dragen. Voor alimentatiekwesties is die er wel (LBIO). Daarom zijn we zelf met het LBHO (Landelijk Bureau Handhaving Omgang) gestart.

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.

Lees ook dit

Meer vraag en antwoord

Meer kennisbank

Contact ons voor hulp

We begrijpen voor welke opgave je staat, zowel juridisch als persoonlijk. Vijf dagen per week helpen we ouders zoals jij. We zijn landelijk actief. Lees over:

Is procederen onvermijdelijk? Laat ons opstelwerk verrichten. Lees over: 'litigation support'.

Tijdens kantooruren bel 085‑3013044 of stuur een e-mail naar team@fiduon.nl. Een eerste kennismaking is kosteloos. Lees enkele klantervaringen.

Bijgewerkt: 27 juni 2025
De hoogte van dwangsommen in het familierecht zijn beperkt qua hoogte. Meestal zien we EUR 200-250 per keer met een maximum van EUR 5.000. Soms zijn er uitschieters naar boven tot zelfs EUR 25.000 per keer.

Er is geen duidelijke reden aan te wijzen waarom dwangsommen relatief zo laag zijn in het familierecht. Denkbaar is om de niet-nakomende ouder niet direct financieel in de problemen te brengen. Enerzijds is dit begrijpelijk, anderzijds natuurlijk compleet onlogisch, omdat de dwangsom er niet voor niets is en deze ook altijd (achteraf) kan worden gematigd door de rechter. Ook is deze niet van toepassing als de onderliggende vordering gewoon wordt nagekomen.

Het heeft weinig zin om een hogere dwangsom te eisen. Een naar omstandigheden disproportionele dwangsom eisen kan bovendien tegen je werken, omdat deze actie als polariserend gezien kan worden.

Wordt de onderliggende vordering nog steeds niet nagekomen, begin dan eerst met een constructieve actie en dan met incasseren. Lees hiervoor ook onze V&A: Wel dwangsom geen hervatting omgang, wat nu?

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.

Voorbeelden hoge dwangsommen

Dwangsom toegekend

Verplichting tot terugverhuizing na verhuizen zonder toestemming én achteraf toekenning door de rechtbank van vervangende toestemming. De rechtbank oordeelt dat de moeder moet terugverhuizen op straffe van een dwangsom van € 250,- voor iedere dag dat de vader in gebreke blijft om aan die verplichting te voldoen, met een maximum van € 50.000,-

Volledige uitspraak

Verplichting tot terugverhuizing na verhuizen zonder toestemming én achteraf toekenning door de rechtbank van vervangende toestemming. Het hof oordeelt dat de vader moet terugverhuizen op straffe van een dwangsom van € 1.000,- voor iedere dag dat de vader in gebreke blijft om aan die verplichting te voldoen, met een maximum van € 150.000,-

Volledige uitspraak

Lees ook dit

Meer vraag en antwoord

Meer kennisbank

Contact ons voor hulp

We begrijpen voor welke opgave je staat, zowel juridisch als persoonlijk. Vijf dagen per week helpen we ouders zoals jij. We zijn landelijk actief. Lees over:

Is procederen onvermijdelijk? Laat ons opstelwerk verrichten. Lees over: 'litigation support'.

Tijdens kantooruren bel 085‑3013044 of stuur een e-mail naar team@fiduon.nl. Een eerste kennismaking is kosteloos. Lees enkele klantervaringen.

Bijgewerkt: 18 maart 2025
Als je overweegt om je ex-partner een straat- en/of contactverbod te laten opleggen dan zijn er 2 routes t.w. via het strafrecht en via het civielrecht. Via het civielrecht is meestal sneller.

Een contactverbod is een zware maatregel (ook in het civielrecht). Het geeft een beeld dat de andere partij geen normale grenzen respecteert en dat er externe dwang nodig is.

Deze gedragskwalificatie kan zeer lang doorwerken in het familierecht. Daarom vraagt een contactverbod ook dat je bewijzen hebt van het schadelijke gedrag. Het helpt ook als je hebt getracht om het gedrag te laten stoppen, bijvoorbeeld door daarover in overleg te gaan met je ex-partner. Dit is natuurlijk wel alleen aan de orde als de situatie dit toelaat.

Binnen het kader van inbreuken op de persoonlijke levenssfeer, speelt een afweging van belangen een uitermate belangrijke rol. Daarbij moet in het bijzonder naar de ernst van de (vastgestelde) gedragingen worden gekeken. Proportionaliteit is hierbij doorslaggevend. Dit vertaalt zich in de duur van het verbod en/of de omvang van een eventueel verbod. Ook kan dit leiden tot een matiging van de eventueel te verbeuren dwangsom.

De rechter toetst of de (gevorderde) inbreuk op de belangen van de persoon tegen wie het contactverbod wordt geëist – om zich vrijelijk (in het maatschappelijk verkeer) te bewegen en zich daarin vrijelijk te uiten – niet onevenredig is in verhouding tot de belangen van de eiser bij het gevorderde verbod.

Houd er rekening mee dat een contactverbod praktisch uitvoerbaar moet zijn. Heeft je ex-partner een zorgregeling met jullie kind(eren) en vinden de overdrachten thuis bij jou plaats dan zou ook hierin een (tijdelijke) aanpassing moeten worden vastgesteld.

Een contactverbod naar jou betekent niet automatisch dat er ook een contactverbod gaat gelden voor je ex-partner richting jullie kind(eren).

Het contactverbod kan kracht worden bijgezet door een dwangsom, maar ook door bijvoorbeeld lijfsdwang.

Het contactverbod wordt meestal gevraagd in een kort geding procedure. De aard van het contactverbod is dan ook altijd tijdelijk. De rechter treft namelijk een zogenaamde ordemaatregel.

Is er gezamenlijk gezag, dan kan een contactverbod ook een reden zijn om tijdelijk eenhoofdig gezag vast te stellen. Zie voor een voorbeeld daarvan deze uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland.

Enkele uitspraken waarin een contactverbod is opgelegd (je leest een selectie)

Een vrouw wordt door haar ex-partner veelvuldig en ook op dreigende en intimiderende wijze benadert. Ze vordert daarom een contactverbod hetgeen (uiteindelijk) door het hof wordt toegekend voor de duur van 6 maanden op straffe van een dwangsom.

Volledige uitspraak

Een vrouw wordt door haar ex-partner veelvuldig en ook op dreigende en intimiderende wijze benadert. Ze vordert daarom een straat- en contactverbod hetgeen de voorzieningenrechter als zodanig oplegt (ook voor contacten opgenomen via derden) voor een periode van 5 maanden op straffe van een dwangsom. Moeder mag de politie zo nodig inschakelen om het straat- en contactverbod te effectueren als de man zich er niet aan houdt.

Volledige uitspraak

Een man en een vrouw hebben een affectieve relatie gehad. Er zijn geen kinderen. Na het beëindigen van de relatie blijft de man, met name via sociale media, contact zoeken met de vrouw, onder meer onder verschillende accountnamen. Ook heeft de man een bedreiging geuit dat hij de vrouw wat aan zal gaan doen. De rechter legt een straatverbod op aan de man voor enkele specifieke straten op straffe van een dwangsom.

Volledige uitspraak

Een vrouw gedraagt zich zeer dreigend naar haar ex-partner en staat o.m. met een mes in zijn woning om hem daarmee aan te vallen. Ze had zich met een kopie van de huissleutels toegang verschaft tot de woning. De vrouw gedraagt zich verder ook diverse malen dreigend aan de telefoon en benadert daarnaast ook de familie van de man als ze boos is. Verder stond de vrouw met een schroevendraaier en zaag voor de woning van de man.

De rechter veroordeelt de vrouw tot een locatieverbod en een contactverbod voor de duur van 6 maanden. Er wordt geen dwangmiddel opgelegd.

Volledige uitspraak

Een vader erkent zich bedreigend te kunnen uitlaten, zit enige tijd in voorlopige hechtenis vanwege het aantreffen van een vuurwapen in zijn auto en plaatst een GPS-tracker onder de auto van de partner van de vrouw.

De voorzieningenrechter verbiedt de vader om gedurende een periode van één jaar, te rekenen vanaf de dag van de betekening van het vonnis, de vrouw hinderlijk te volgen, dan wel op enigerlei wijze contact op te nemen met de vrouw, hetzij persoonlijk, hetzij schriftelijk, hetzij telefonisch of via what’s app of sms, zulks op straffe van lijfsdwang aldus dat per keer dat de man het contactverbod overtreedt de tenuitvoerlegging bij lijfsdwang wordt toegestaan voor één dag.

Volledige uitspraak

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.

Lees ook dit

Meer vraag en antwoord

Meer kennisbank

Contact ons voor hulp

We begrijpen voor welke opgave je staat, zowel juridisch als persoonlijk. Vijf dagen per week helpen we ouders zoals jij. We zijn landelijk actief. Lees over:

Is procederen onvermijdelijk? Laat ons opstelwerk verrichten. Lees over: 'litigation support'.

Tijdens kantooruren bel 085‑3013044 of stuur een e-mail naar team@fiduon.nl. Een eerste kennismaking is kosteloos. Lees enkele klantervaringen.

Bijgewerkt: 25 juni 2025
Ja, lijfsdwang (‘de gevangenis in’) is naast een dwangsom een mogelijke sanctie bij (structurele) niet-nakoming van een rechtelijke beslissing, echter zien we dit soort uitkomsten zelden. Dit wordt vooral veroorzaakt doordat de niet-nakomende ouder in hechtenis laten nemen als ‘niet in het belang van het kind’ wordt gezien.

Er lijkt echter een kentering gaande. Dit idee wordt veroorzaakt door deze uitspraak van Rechtbank Limburg. Hierin werd door de rechter aan een moeder die structureel de opbouwende omgang tussen het kind en de vader niet nakwam, een toenemende sanctiezwaarte in het vooruitzicht gesteld.

Het oordeel van de rechtbank was: Dwangsom van € 1.000 per keer met een maximum van € 5.000. Als het maximum van € 5.000 zou zijn bereikt, voor iedere keer niet-nakoming 24 uur hechtenis (gijzeling).

De rechter besliste daarnaast nog dat tijdens de OTS, de betrokken Gecertificeerde Instelling dwangsommen of gijzeling zou ‘executeren’. Na afloop van de OTS zou de vader deze dwangmiddelen kunnen executeren.

Overigens zou dit executeren van dit type sancties o.i. moeten worden weggenomen bij ouders. Lees in dit kader ook ons voorstel voor een Landelijk Bureau Handhaving Ouderschapsnormen.

Een ander voorbeeld is deze uitspraak van Rechtbank Amsterdam waarin blijkens de beschikking i.c. de moeder bij vonnis was veroordeeld om op straffe van lijfsdwang de vader te voorzien van informatie.

💬
Je bent niet alleen. Jaarlijks vinden meer dan 120.000 mensen antwoorden in onze kennisbank. Voor hulp of advies: neem gerust contact met ons op.

Lees ook dit

Meer vraag en antwoord

Meer kennisbank

Contact ons voor hulp

We begrijpen voor welke opgave je staat, zowel juridisch als persoonlijk. Vijf dagen per week helpen we ouders zoals jij. We zijn landelijk actief. Lees over:

Is procederen onvermijdelijk? Laat ons opstelwerk verrichten. Lees over: 'litigation support'.

Tijdens kantooruren bel 085‑3013044 of stuur een e-mail naar team@fiduon.nl. Een eerste kennismaking is kosteloos. Lees enkele klantervaringen.

Heb je een vraag waarop het antwoord ook voor anderen relevant kan zijn en mis je hem in dit overzicht?
Mail hem als suggestie naar team@fiduon.nl.

Lees nog veel meer over deze onderwerpen in onze thema’s en specials. Die vind je via het kennisbank-hoofdmenu of op deze overzichtspagina.