Vraag en antwoord · Co-ouderschap CAT-V&A

Bijgewerkt: 22 februari 2022
Ontstaat er bij scheiding discussie over de zorgverdeling en komen de ouders er niet samen uit, dan ligt de eindbeslissing uiteindelijk bij de rechter, meestal na advies van de Raad voor de Kinderbescherming.

Wonen twee ouders bijvoorbeeld ver uit elkaar, dan kan co-ouderschap (tw: een gelijke verdeling van de zorg en opvoeding) te belastend zijn voor het kind. De vraag is dan natuurlijk welke ouder de hoofdzorg en daarmee het hoofdverblijf krijgt.

Is er bijvoorbeeld sprake van ernstige contra-indicaties (bijv. een gediagnosticeerde psychische aandoening of verslavingsproblematiek) bij de verzoekende ouder, dan kan vanuit het perspectief van het kind de kwaliteit van de zorg onvoldoende gewaarborgd zijn. Een eventueel verweer tegen omgang moet dan worden opgebouwd rondom de criteria zoals vastgelegd in art. 1:377a lid 3 BW.

Er zijn voorbeelden dat de rechter toch een gelijke zorgverdeling vast stelt ondanks dat één van beide ouders dit voor zichzelf niet wil. Een voorbeeld hiervan is deze uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland. De vader gaf aan een 50% zorgtaak niet aan te kunnen. Omdat de moeder aangaf niet meer dan 50% zorg voor haar rekening te kunnen nemen, besloot de rechter tot een gelijke verdeling.

Let wel: Als ouders het heel verschillend zien en er objectief gezien geen contra-indicatie is, dan kan zo een standpunt tot een jarenlang voortslepend juridisch conflict leiden. Dit is zeer belastend en we raden aan hier niet lichtzinnig mee om te gaan.

Het is daarom te allen tijde belangrijk om welwillend in het proces te staan, standpunten niet nodeloos te polariseren en eventueel betrokken instanties gewoon hun (onderzoek)werk te laten doen.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie co-ouderschap.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 2 maart 2022
Welke afstand bij co-ouderschap tussen de woonplaatsen van beide ouders nog in het belang van het kind wordt geacht is niet vast gedefinieerd. In het algemeen kan worden gesteld dat rechters het in het belang van het kind vinden dat ouders zo dicht mogelijk bij elkaar wonen.

Hoe ver ‘zo dichtbij mogelijk’ is, wordt steeds bezien vanuit het kind door de rechter. Zaken zoals leeftijd, reisafstand/tijd naar school en kindspecifieke omstandigheden zoals bijvoorbeeld een handicap of autisme kunnen hierin bepalend zijn.

Als ouders is het belangrijk om echt naar het belang van het kind te kijken. Twee woonplaatsen bij beide ouders die bijvoorbeeld in dezelfde stad of dichtbij een centraal punt zoals school zijn, betekent een levenssfeer voor het kind die minder ‘gespleten’ is.

Zoek je toch houvast in een getal, denk dan aan 10-15 km hemelsbreed als maximum, hoewel we in de rechtspraak ook situaties tegenkomen waarbij ouders verder uit elkaar wonen. Zo werd in deze zaak die diende bij Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden een reisafstand per auto van 25 min niet onaanvaardbaar lang geacht.

In deze baanbrekende uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland in legde de rechtbank aan de co-ouder die wilde wegverhuizen o.m. hoge dwangsommen op om naast een daadwerkelijke woonplaatsverhuizing ook een verhuizing van de sociale context van de kinderen tegen te gaan.

Heeft de ouder met het formele hoofdverblijf een verhuisvoornemen, dan zal door een rechter nadrukkelijk gekeken worden naar de impact die deze verhuizing heeft op het kind. Mocht daardoor de uitvoerbaarheid van de co-ouderschapregeling in het gedrang komen dan kan dit een sterke contra-indicatie zijn voor de (voorgenomen) verhuizing.

We zien regelmatig dat ouders zonder het formele hoofdverblijf van het kind zonder afstemming (ver weg) verhuizen. Dit is o.i. niet ‘in de geest van’ co-ouderschap. Daarom zijn wij van mening dat bij een 50/50 co-ouderschap er altijd overeenstemming zou moeten zijn tussen de ouders over deze verhuizing indien deze verhuizing de reisafstand/duur voor het kind groter maakt. Indien dit niet lukt, dan kan het verhuizen volgens de hiervoor genoemde uitspraak aan een rechterlijke toetsing onderworpen worden.

Lees ook dit

• Thema: Verhuizen met een kind

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie co-ouderschap.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 24 juli 2023
Ben je als ouders al voor of kort na de geboorte van jullie kind uit elkaar gegaan, dan is dit een lastige situatie voor alle betrokkenen, doch in beginsels is co-ouderschap met een baby ook mogelijk.

Er is echter een grote kans dat het mis gaat. Het is een emotionele fase, waarin iedereen nog zijn/haar plek moet vinden en het is soms lastig om emoties niet de boventoon te laten voren. Veel strijd ontstaat wanneer het belang voor het kind van de aanwezigheid van de vader in deze fase door de moeder wordt gebagatelliseerd of gediskwalificeerd. Ook kunnen scheidingsconflicten weer de kop op steken en snel oplaaien.

Voor vaders: In plaats van direct vanaf het begin strikt vast te houden aan co-ouderschap kan je ook kiezen voor een (zo goed als) gelijke verdeling van de zorg- en opvoedingstaken vanaf bijvoorbeeld 9 maanden. Je kunt daar dan samen naartoe ingroeien. Consistent en voorspelbaar zijn in je gedrag, en welwillendheid, is essentieel.

Voor moeders: Het is van belang om geen onlogische standpunten in te nemen, concreet te worden naar vader en je ook aan afspraken te houden die je maakt met betrekking tot omgang. Je kind heeft recht op contact met vader en voldoende kwalitatief hoogwaardige hechtingsmomenten om veilig te hechten. Hiervoor is een hogere contactfrequentie nodig in de eerste fase dan hier en daar een paar uurtjes. Werkelijk je kind voldoende zorgtijd met vader gunnen. Vader zonder toezicht de zorg geven, eten laten geven, bedrituelen, badderen, verschonen, troosten etc. En volgens de hechtingsleer is ook overnachten op zeer jonge leeftijd bij de vader in beginsel gewoon mogelijk.

Verder is vanuit een baby bezien zorg door een ouder te prefereren boven zorg door een grootouder, gastouder of opvang. Natuurlijk zijn er ook situaties dat een ouder niet welwillend, capabel of leerbaar is. Dit vraagt weer een andere aanpak.

Voor het kind is belangrijk dat deze van beide zijden te allen tijde onvoorwaardelijk toestemming ervaart in contact met de andere ouder.

Lees ook dit

• Special: Omgangsregeling met baby, dreumes of peuter

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie co-ouderschap.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 14 maart 2025
Gaan twee ouders met kinderen uit elkaar dan is een oplossing dat elk van de ouders een eigen huis neemt of dat één van beide ouders in de echtelijke woning blijft wonen. Er is echter ook nog een andere vorm, namelijk waarbij de kinderen in de ouderlijke woning blijven wonen of een eigen woning krijgen. De ouders nemen dan afwisselend de zorg op zich in die woning. Dit heet ‘birdnesting’.

Voordelen birdnesting

• Kinderen blijven in hun vertrouwde omgeving en worden minder belast met de scheiding.

Nadelen birdnesting

• Ouders moeten samen financieel in staat zijn om 3 woningen er op na te houden.
• Aanwezigheid op het ‘nest’ betekent het ook ‘afwezigheid buiten de eigen woning’. Dit kan leiden tot een te sterke afzondering met bijvoorbeeld een nieuw gezin met een nieuwe relatie.
• Er kunnen nieuwe discussie ontstaan, bijvoorbeeld over huishoudelijke taken, kosten en aanwezigheid van nieuwe partners in de woning.
• Mogelijk grotere drempel om echt los te komen van elkaar als ex-partners.
• Lijkt vooral geschikt voor ouders van oudere kinderen, bijvoorbeeld wanneer deze bijna uit huis gaan of als tijdelijke oplossing.

Enkele oplossingen voor de nadelen van birdnesting

• Neem een hulp voor de schoonmaak.
• Beiden ex-partner hebben een eigen kamer, deze persoonlijke levenssfeer wordt gerespecteerd.
• Maak duidelijke afspraken hoe qua opvoeding consistent te zijn naar de kinderen (bijv. opruimen van kamers).
• Afspraken over nieuwe partners.
• Blijf constructief communiceren.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie co-ouderschap.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 14 februari 2025
Gelijkwaardig ouderschap na scheiding volgt uit artikel 1:247 BW leden 4 en 5 en diverse internationale verdragen. Een rechter neemt echter een beslissing die hij in het belang van het kind acht. Daardoor is co-ouderschap in principe niet afdwingbaar.

Globaal zijn er twee verschillende situaties:

1. Eén van beide ouders wil meer dan 50% zorg en de andere wil een gelijke zorverdeling.

In de rechtspraak wordt veelal aansluiting gezocht bij de zorgverdeling voorafgaande aan de scheiding. Een sterk gepolariseerde situatie tussen de ouders kan voor rechters een belemmering vormen voor een gelijke verdeling. Ons inziens is dit overigens onterecht en we zien af en toe uitzonderingen.

De uiteindelijke uitkomst hangt ook af van de daadwerkelijke inspanningen van de ouders om invulling te (gaan) geven aan een situatie van een gelijke verdeling van de zorg- en opvoeding. Vanuit een klassieke rolverdeling is het vooral als vader van belang om concrete stappen te zetten om proactief je leven aan te passen aan een gelijke zorgtaak.

Verder kunnen nog andere factoren van belang zijn zoals de ‘emotionele draagkracht’ van het kind en de andere ouder, de afstand tussen de ouders na scheiding, wie in de voormalige gezamenlijke woning blijft wonen en met name bij wat oudere kinderen, wat het kind wil.

De praktijk wijst echter uit dat vaders veelal nog steeds aan het kortste eind trekken, ook al zijn er geen contra-indicaties voor deze gelijkwaardige rol in het leven van en zorg voor het kind.

2. Eén van beide ouders wil minder dan 50% zorg en de andere wil een gelijke zorgverdeling.

Met enige regelmaat worden we benaderd door ouders die juist willen dat de andere ouder méér zorg voor zijn/haar rekening neemt. Het is veelal een voorbode van veel frustratie omdat het onzeker is dat dit ook door een rechter wordt vastgesteld als die ouder dit zelf niet (in die mate) wil. Soms zien we echter tóch beslissingen waarin (het handhaven van) een gelijke zorgverdeling juist in het belang van de kinderen wordt geacht (ondanks dat een ouder aangeeft met minder zorg genoegen te nemen). Lees in dit kader ook onze V&A: Kan ik vader dwingen tot (meer) omgang?

Is een klassieke week-op-week-af regeling onbespreekbaar en wil je zelf een ander voorstel doen, bekijk enkele voorbeelden van zorgregelingen met een andere wekelijkse verdeling. Heb je binnenkort een gesprek over de verdeling van de omgang, lees dan ook onze tips voor het gesprek. Wil je met ons voorbereiden? Neem contact op voor een kennismaking.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie co-ouderschap.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 6 april 2025
Bij birdnesting blijven de kinderen in de woning terwijl de ouders op gezette tijden in de woning zijn en alsdan exclusief voor de kinderen zorgen. De rechter verzoeken birdnesting vast te stellen is ook mogelijk als jullie niet op één lijn zitten.

Als ouders het niet eens zijn en één of beiden de woning exclusief toegewezen wil krijgen, dan kan dit een contra-indicatie zijn voor birdnesting. Dat dit echter niet altijd zo is, laat deze zaak zien die diende bij Rechtbank Zeeland-West-Brabant.

Moeder verzocht toewijzing van de (voormalig) echtelijke woning, vader wilde birdnesting. Moeder stelde zich op het standpunt dat vader niet goed voor de kinderen zou kunnen zorgen. Twee van de drie kinderen (resp. 9 en 11 jaar) hadden ADHD, één autisme. Daarnaast wilde moeder de woning toegewezen krijgen omdat ze niet langer met de kinderen bij haar ouders kon wonen. Verder voerde moeder nog aan dat haar twee minderjarige kinderen liever bij haar zouden verblijven. De Raad voor de Kinderbescherming adviseerde vóór birdnesting. De kinderen konden zo in hun vertrouwde omgeving wennen aan de scheiding van hun ouders. De rechtbank nam dit advies over en stelde – ondanks de haaks op elkaar staande standpunten van de ouders – birdnesting vast tw. van vrijdag 18:00 uur tot vrijdag 18:00 uur voor zolang de woning nog niet verkocht zou zijn.

Een vergelijkbare zaak diende bij Rechtbank Noord-Nederland. Daarin wilde beide ouders het alleenrecht op de gezamenlijke huurwoning en wilden beiden het hoofdverblijf. De vader wilde wel meewerken aan birdnesting, de moeder niet. Moeder had in principe de mogelijkheid om bij familie te slapen op de momenten dat ze geen omgang had met de kinderen, de vader niet. De rechtbank besliste dat de gezamenlijk woning aan vader werd toegewezen en het bij vader neer te leggen om moeder toegang te geven tot de woning en dat hij op die momenten elders zou gaan verblijven. Formeel werd het hoofdverblijf van de kinderen wel bij moeder bepaald door de rechtbank omdat dit overeenstemde met de normale zorgverdeling tijdens het huwelijk. Kortom, de kinderen bleven in de woning wonen, althans tot het moment dat moeder een andere woonruimte zou hebben gevonden.

In deze uitspraak van Rechtbank Noord-Holland wilde de moeder van de vastgestelde birdnesting af, omdat er veel spanningen zouden zijn. Ook wilde ze het alleenrecht op de woning omdat ze samengevat geen andere woning zou kunnen krijgen. De vader stelde echter dat deze goed (genoeg) verliep. De rechtbank oordeelde dat de birdnesting in stand zou blijven voor de duur van de echtscheidingsprocedure omdat het ‘op dit moment goed gaat met de kinderen’. Ook in deze uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland beriep de moeder zich op het bestaan van teveel spanningen om het birdnesting-verzoek van de vader toe te wijzen. Dit passeerde de rechter echter.

In deze uitspraak van Rechtbank Overijssel was de uitkomst ook dat de bridnesting-afspraak door ouders bij Veilig Thuis gemaakt in stand bleef in afwachting van de uitkomsten van de bodemprocedure.

Soms lukt het ouders niet om zich aan de spelregels te houden en verblijven ze toch in de woning terwijl het ‘de tijd van de andere ouder is’. Hierin werd explicieter voorzien in deze uitspraak van Rechtbank Zeeland-West-Brabant, waarin in een voorlopige voorzieningsprocedure ‘birdnesting’ aan de rechter werd voorgelegd. In de uitspraak beveelt de rechter niet slechts wie in welke periode gerechtigd is tot ‘uitsluitend gebruik’ van de woning. Ook beveelt de rechter de andere ouder om de woning te verlaten en verder niet te betreden. Ook is het wisselmoment op de minuut bepaald.

In deze uitspraak van Rechtbank Rotterdam verving de man uit eigen beweging de sloten en ontzegde de vrouw daarmee de toegang tot de gemeenschappelijke woning. De rechter maakte hiermee korte metten en oordeelde dat de man de birdnestingafspraak moest nakomen op straffe van een dwangsom.

Dat het geenszins zeker is dat birdnesting bij slechte communicatie toch zal worden gehonoreerd blijkt uit deze uitspraak van  Rechtbank Noord-Holland (lees r.o. 3.3). De uitspraak toont gezien de vergelijkbaarheid met de andere zaak hierboven bij Rechtbank Noord-Holland vooral hoe gering de ‘rechtszekerheid’ is het Nederlandse familierecht.

Tot slot is er nog een variant waarbij er gedurende de echtscheidingsprocedure geen birdnesting wordt vastgesteld en het alleengebruik van de woning ook niet aan één van beide ouders wordt toegewezen. Zo een zaak was aan de orde in deze uitspraak van Rechtbank Den Haag. Hierin verzochten beide ouders het uitsluitend gebruik van de woning. De rechter wees dit af omdat de spanningen niet dusdanig waren dat het gelijktijdig leven onder 1 dak tot een onhoudbare situatie zou leiden.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie co-ouderschap.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 19 november 2022
Bij co-ouderschap na scheiding is de zorg gelijk verdeeld en werken ouders samen in het belang van het kind. Dit althans is hoe dit in de familierechtspraak overwegend wordt uitlegd.

Een co-ouderschap betekent niet automatisch een zorgverdeling die week-op-week-af is. De zorg kan op allerlei wijzen verdeeld zijn en zich bijvoorbeeld ook aanpassen aan de behoefte en draagkracht van het kind.

En slechte communicatie kan een verzoek tot co-ouderschap in de weg staan. Zie daarvoor bijvoorbeeld het uitsprakenoverzicht in onze Thema: Van eenhoofdig naar gezamenlijk gezag, juist omdat het begrip ‘co-ouderschap’ een goede communicatie veronderstelt. Het is dan beter om te spreken van een ‘gelijke zorgverdeling’. Dat ondanks slechte communicatie tussen de ouders toch gelijke zorgverdelingen worden vastgesteld lees je hier.

Overigens is in het spraakgebruik en fiscaal er wel bij minder dan 50/50 al sprake van een co-ouder. Dit is gemiddeld vanaf zo’n 3 dagen per week.

Er is geen ‘recht op co-ouderschap’. De wet stelt dat er het kind recht heeft op een gelijkwaardige verzorging door beide ouders na scheiding. Lees hier wat daaronder wordt verstaan.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie co-ouderschap.
• Alle categorieën.

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank