Vraag en antwoord · Ouderschapsnormen CAT-V&A

Bijgewerkt: 17 mei 2022
Welwillendheid is voor dat je je (opnieuw) overlegbereid en strijdmijdend opstelt en dat je alles in het werk stelt om een goede ouderschapsrelatie met je ex-partner te bewerkstelligen en te handhaven, inclusief het contact tussen je kind en de andere ouder (lees ook deze uitspraak van Rechtbank Den Haag).

We hebben ervaren dat veel vechtscheidingen in stand worden gehouden door één niet-welwillende partij. Redenen daarvoor kunnen bijvoorbeeld zijn: wrok, rancune, of onbegrip. Er kan ook een psychische grondslag zijn.

Het is belangrijk steeds opnieuw weloverwogen beslissingen te nemen. In de ene situatie kan dit betekenen, berusten in gedrag van de andere ouder, terwijl in een andere situatie juist een krachtige reactie op zijn plaats is. Hierin logisch, evenwichtig en met open vizier handelen helpt je op termijn verder.

Welwillendheid betekent zeker niet aan alle grillen van de andere ouder toegeven.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 17 november 2023
Redelijk zijn, overleggen, elkaar iets gunnen; allemaal gedragingen die compleet normaal zijn als het leuk is samen. Hoe anders is het in een vechtscheiding. Ieder klein puntje wordt bevochten. Is het niet door beide ouders, danwel door één van beide ouders.

Wil je er echt actief een einde aan maken, dan helpen de volgende tips je wellicht vooruit. Er zijn echter geen garanties. Ook omdat er soms een onderliggende oorzaak is waardoor de ander niet uit de strijd wil of kan stappen.

13 Tips wanneer de ander je rechtstreeks of over de rug van je kind blijft aanvallen

We gaan hier geen oosterse wijsheden quoten, doch er zijn wel een paar algemene regels die makkelijk te onthouden zijn.

1. Het is onmogelijk om op alles wat er gebeurd invloed uit te oefenen of grip te houden. Buig mee bij futiele zaken, wees standvastig bij belangrijke zaken. Doe zelf niet moeilijk over kleine zaken. Houd de situatie voor je kind zo onbelast mogelijk.
2. Accepteer de situatie en het gedrag van de ander als een gegeven, blijf schadelijk gedrag wel benoemen.
3. Doordenk goed welke doelen je (voor je kind) wilt bereiken, bijvoorbeeld uitbreiding van de omgang of juist duidelijkheid en rust. Focus daar op en richt je leven in naar dit doel.
4. Laat je niet voor het blok zetten, vraag tijd om na te denken.
5. Zorg dat alle afspraken eerst in concept op schrift komen en doordenk ze vervolgens goed, eventueel met professionele hulp.
6. Blijf te allen tijde eerlijk en oprecht in je gedrag. Handel tegelijk wel strategisch. Dit kan samen gaan.
7. Bouw een eenvoudig te doorgronden dossier op, met daarin ook aandacht voor je eigen positieve inspanningen.
8. Heb je het vermoeden dat de andere ouder je demoniseert, houd hiervan dan een administratie bij. Wordt het concreet en heb je daarvan echt ook bewijzen, dan kan je ervoor kiezen om de andere ouder daarmee te confronteren. Doe dit nooit in een gesprek, altijd schriftelijk.
9. Kies te allen tijde voor je kind. Als je kind gedrag laat zien wat jijzelf lastig vindt, zoek daarvoor hulp. In eerste instantie niet voor je kind, maar voor jezelf. Probeer alles te lezen wat er is over het gedrag van kinderen in scheidingssituaties en ook over oudervervreemding en ouderverstoting (lees ook de zeer uitgebreide special).
10. Laat je kind negatieve kindsignalen zien en heb je eerder al hulp gezocht voor jezelf, houd dan het initiatief bij jezelf in het eventueel betrekken van hulp voor je kind. Houd goed bij hoe de andere ouder daarop reageert.
11. Houd je aan normale omgangsvormen in je communicatie, blijf netjes en hoffelijk, zowel naar je ex-partner als naar betrokken hulpverleners. Natuurlijk mag je best ook wel eens ‘duidelijke taal’ gebruiken, echter altijd op een proportionele manier.
12. Kies voor je kind en jezelf nooit voor de koninklijke weg door definitief afstand te nemen.
13. Zoek professionele (juridische) hulp.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 27 februari 2024
Vermoed je een schadelijke psychi(atri)sche stoornis bij de moeder van je kind? Dan kun je feitelijk alleen iets bereiken wanneer deze stoornis zich bij deze ouder duidelijk manifesteert, zich in kindsignalen vertaalt en dit ook door onafhankelijke derden is vastgesteld.

Begint dit vermoeden zich steeds meer met bewijs uit te kristaliseren, dan nog moet je erg voorzichtig zijn omdat je verweten kan worden dat je de strijd drijft door je op dit standpunt te stellen. Het is dan ook van groot belang om de andere ouder – hoe moeilijk ook – niet te forceren.

Dit betekent overigens niet dat je de andere ouder nooit mag confronteren met zorgelijk gedrag dat je observeert. Het is een kwestie van proportionaliteit. Dit betekent dat zorgelijk gedrag een passende terugkoppeling behoort te krijgen en dus niet uit het niets een all-out beschuldiging van ernstige psychi(atri)sche problematiek.

Uiteraard zien we wel dat zorgelijk gedrag van een ouder soms uiteindelijk leidt tot een formeel onderzoek naar de opvoedvaardigheden en/of de geestelijke gesteldheid van deze ouder. Hiervoor moet echter een trigger zijn. Dit kan bijvoorbeeld gelegen zijn in een ‘incident’ (bijv. een psychose) of evidente kindsignalen die dit soort stappen inleiden. Overigens zijn we wel van mening dat deze ouder moet blijven voldoen aan de ouderschapsnormen.

Zijn de kindsignalen er niet, onvoldoende of heeft de ouder toch een weg gevonden om – naar omstandigheden – redelijk met de stoornis om te gaan, dan zal een rechter niet snel tot vergaande maatregelen besluiten, zoals wijziging hoofdverblijf of eenhoofdig gezag.

Het zou o.i. de situatie helpen als er transparantie tussen de ouders de norm zou zijn (ondanks privacyregels) en dat tegelijk ook alles in het werk wordt gesteld door de andere ouder en hulpverlening om deze ouder ‘in balans’ te houden. Hiervoor kan alleen maar ruimte komen, als door de andere ouder een positief welwillend dossier moet kunnen worden overlegd. Je hebt nu eenmaal samen een kind en dit brengt extra verantwoordelijkheden met zich mee naar elkaar als ex-partners, in het belang van je kind.

Gebrek aan transparantie of duidelijkheid kan overigens zeer bitter proeven voor welwillende ouders die alle zeilen moet bijzetten om de gevolgen van dit gedrag voor het kind weg te nemen of te beperken. Ook begrip voor de ‘last’ die deze welwillende ouder draag van partijen zoals de Raad voor de Kinderbescherming  zou bijzonder welkom zijn.

Is al heel veel gebeurd en heb je ook al veel op schrift, dan kan je beginnen met een wijziging in de zorgverdeling aan de andere ouder voor te stellen. De toon waarop je dit doet luistert overigens zeer nauw.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 6 februari 2025
Heb je samen kinderen, dan is altijd enige vorm van overleg nodig. Dit is globaal gesteld alleen anders als er sprake is een van ontzegging van omgang, eenhoofdig gezag en wanneer er nadat dit is verzocht geen informatie- en/of consultatieregeling is vastgesteld.

In alle andere gevallen is er overleg nodig over alle beslissingen die de ‘dagelijkse zorg’ overstijgen en gezagsbeslissingen evenals elkaar te informeren en consulteren. Gezamenlijk gezag betekent namelijk ‘gedeeld gezag’ of ‘elk 50%-gezag’.

Probeer altijd eerst op een neutrale wijze te achterhalen wat er aan de hand is. Het is belangrijk om je communicatie te ’temporiseren’ en goed te kijken wat je zelf kunt veranderen om de andere ouder de ruimte te geven om een positieve beweging te maken. Je zou bijvoorbeeld je eigen communicatie kunnen aanpassen. Ook zou je kunnen voorstellen om een derde tijdelijk een zogenaamd communicatieschot te laten uitvoeren. Dit betekent dat al jullie communicatie over de kinderen tijdelijk via deze derde verloopt.

Leiden al je positieve inspanningen tot niets en ervaar je bijvoorbeeld dat de andere ouder je passeert bij (het voorbereiden van) belangrijke (gezags)beslissingen? Dan betekent dit bij gezamenlijk gezag, een schending daarvan. Dan kan dit een reden zijn voor verdere stappen zoals een verzoek bij de rechter het ouderlijk gezag van die ouder te beëindigen. Zie dit echter niet als eerste optie.

Je hebt feitelijk 2 keuzes tw; (voor nu) accepteren of procederen. Een eventuele procedure kan niet alleen gaan om een rechterlijke beslissing te krijgen over een specifieke eenzijdige actie van deze niet-communicerende ouder, het kan ook leiden tot een wijziging van het ouderlijk gezag. Wat proportioneel is, wordt geheel bepaald door de omstandigheden.

Berusten in non-communicatie is zelden een wijs advies. Dit kan mogelijk tegen je worden gebruikt en worden uitgelegd als dat je geen interesse hebt of geen verantwoordelijkheid wilt nemen voor het verbeteren van de situatie voor je kinderen.

Wat we overigens in de praktijk veel zien is dat ouders als argument aanvoeren dat er een ‘parallel ouderschap’ is en dat ze daarom niet hoeven te communiceren. Meer over parallel ouderschap lees je hier.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 17 november 2024
Ouderschapsnormen zijn wettelijke ouderlijke plichten die tot doel hebben om voor het kind optimale ontwikkelingsmogelijkheden te waarborgen. Deze gedragsnormen vloeien voort uit de wet en internationale verdragen. Ze worden daarnaast normaliter ook tussen scheidende ouders overeengekomen in het ouderschapsplan. De ouderschapsnormen vormen het fundament van onze aanpak bij vechtscheidingen.

Ouders zijn het aan hun kind verplicht om de ouderschapsnormen zeer serieus te nemen. Hieraan niet voldoen leidt tot kinderen die voor hun leven beschadigd raken doordat zij klem raken tussen de ouders en in veel situaties één deel van hun identiteit afwijzen ten faveure van het andere deel.

Het niet voldoen aan de ouderschapsnormen leidt geregeld ook tot vergaande rechterlijke beslissingen zoals ontneming van het ouderlijk gezag, het ontzeggen van omgang, ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing.

Er zijn ouderschapsnormen die puur op inter-ouderniveau werken. Daarnaast zijn er normen die tot doel hebben om (indirect) op ouder-kind niveau te werken.

Naast de ouderschapsnormen hebben ouders ook een informatieplicht en een consultatieplicht. En ook deze plichten zijn zeer serieus te nemen.

Ouderschapsnormen in de Nederlandse wet

De wet geeft in artikel 1:247 BW meerdere ouderschapsnormen. Met deze normen heeft de wetgever beoogd om voor gezaghebbende ouders concrete plichten te beschrijven die richting geven aan ouderlijke gedrag, zowel richting het kind als richting de andere ouder.

1. Recht op en plicht tot verzorging en opvoeding:
   Kinderen hebben het recht om door hun ouders te worden verzorgd en opgevoed.
   Artikel 1:247 lid 1 BW:
   Het ouderlijk gezag omvat de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarig kind te verzorgen en op te voeden.
   Deze bepaling is bijvoorbeeld van belang wanneer ouders een vastgestelde zorgverdeling juist niet nakomen of zich onttrekken aan verzorging en opvoeding van hun kind. In de praktijk zien we af en toe welwillende ouders die trachten om de andere ouder ‘verantwoordelijkheid te laten nemen’, veelal tevergeefs. Lees in dit kader ook onze V&A: Kan ik vader dwingen tot omgang met zijn kinderen? Deze verplichting als gezaghebbende ouder niet invullen schendt het recht van het kind op een ‘optimale ontwikkeling’ en het ‘recht op familieleven’ van het kind. In de praktijk vormt dit artikel overigens zelden het draaipunt van juridische procedures. Tot deze plicht behoort ook het kind informatie geven over zijn/haar afstamming (zgn: statusvoorlichting).
2. Optimale ontwikkelingsmogelijkheden voor het kind:
   Kinderen hebben recht op een gezonde en evenwichtige ontwikkeling en groei naar zelfstandigheid; een omgeving die vrij is van (psychisch) geweld of verwaarlozing en waarin voldoende ontwikkelingsmogelijkheden zijn.
   Artikel 1:247 lid 2 BW:
   Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. In de verzorging en opvoeding van het kind passen de ouders geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende behandeling toe.
   Het gaat daarbij om alle aspecten van de ontwikkeling van een kind tot volwassene: de fysieke, psychische, emotionele en morele. Lees voor een uitleg in meer detail: Wat wordt verstaan onder de ‘optimale-ontwikkel-plicht’?
3. Het bevorderen van het familieleven van het kind:
   Een kind heeft recht op familieleven. Dit is met name het geval voor beide ouders, maar ook voor een bredere familiecontext waarmee het kind een ‘nauwe persoonlijke betrekking‘ onderhoudt. Voor gezaghebbende ouders is deze verplichting expliciet opgenomen in de wet, althans voor wat betreft de band die het kind met de andere (gezaghebbende) ouder ontwikkelt.
   Artikel 1:247 lid 3 BW:
   Het ouderlijk gezag omvat mede de verplichting van de ouder om de ontwikkeling van de banden van zijn kind met de andere ouder te bevorderen.
   Dat de wet de ‘kring’ zo nauw omschrijft, vinden wij een tekortkoming. De staatscommissie Herijking Ouderschap hanteert overigens een bredere definitie, namelijk: “Het zorg dragen voor contact- en omgangsmogelijkheden met voor het kind belangrijke personen. (nr. 7 van de 7 kernen van goed ouderschap).” Lees voor een uitleg in meer detail: De kind-ouderband bevorderen. Wat is dat?
4. Het recht van het kind op een gelijkwaardige verzorging:
   Een kind heeft na scheiding van zijn ouders recht op een gelijkwaardige verzorging.
   Artikel 1:247 lid 4 BW:
   Een kind over wie de ouders gezamenlijk het gezag uitoefenen, behoudt na ontbinding van het huwelijk anders dan door de dood of na scheiding van tafel en bed, na de ontbinding van het geregistreerd partnerschap anders dan door de dood, of na het beëindigen van de samenleving indien een aantekening als bedoeld in artikel 252, eerste lid, is geplaatst, recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding door beide ouders.
   Zoals ook bij de andere normen is het goed om te kijken hoe rechters deze norm uitleggen. Wat daarbij naar voren komt is de volgende openen norm: “Dat beide ouders de ouderlijke verantwoordelijkheden op gelijk niveau dragen, met respect voor elkaars rol in het leven van het kind. Ouders dienen elkaar een volwaardige rol in het leven van het kind te gunnen en het kind en elkaar daarin te ondersteunen.” Wanneer ouders niet actief trachten na scheiding gelijkwaardigheid tot stand te brengen, wordt daarmee dit recht van het kind direct geschonden. In de praktijk zien we vooral gezaghebbende ouders die geen gelijkwaardige zorgverdeling hebben dit artikel inzetten om qua zorgtijd vooruit te komen, terwijl o.i. het eigenlijk niet zou moeten gaan over de verdeling maar hoe de ouder die zich verweert tegen de gelijkwaardigheid voldoet aan open normen van ‘respect’ en ‘ondersteunen’, alsmede aan de plichten genoemd bij punt 2 en 3 hierboven. Ook wordt het artikel defensief ingezet wanneer één van beide ouders juist probeert om een ongelijkwaardige zorgverdeling tot stand te brengen, door vooral te benadrukken dat de wetgever dus niet ’50/50′ heeft bedoeld. Lees ook: V&A: Wat is een gelijkwaardige verzorging na scheiding?

Ouderschapsnormen in ouderschapsplannen

In de familierechtpraktijk is verder invulling gegeven aan de ouderschapsnormen. Diverse normen zijn bijvoorbeeld terug te vinden in ouderschapsplannen; o.a.:

• Respectvol ouderschap:
  Dat ouders die uit elkaar zijn respectvol met elkaar om dienen te gaan, volgt niet expliciet uit de wet. Het volgt indirect uit de ouderschapsnorm van artikel 1:247 lid 2 BW (zie hierboven) die beoogt optimale ontwikkelingsmogelijkheden voor het kind te creëren. Wat respectvol exact is, wordt meestal niet nader bepaald in ouderschapsplannen. We vinden dit een tekortkoming en de praktijk leert dat in ‘vechtscheidingen’ het inter-ouderschap van de zijde van de niet-welwillende ouder zelden/nooit respectvol is.
• Ouderlijke titels voor de ouders:
  Dat een kind weet van wie hij/zij afstamt wordt steeds meer als essentieel gezien voor een optimale sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind. Hiertoe behoren ook de titels papa en mama die zijn voorbehouden voor de biologisch ouders. Hier anders in handelen is strijdig met ouderschapsnormen van artikel 1:247 lid 2 en 3 BW (hierboven).
• Niet ver weg verhuizen:
  Hebben beide ouders een zorgtaak voor het kind door de weeks (met overnachten), dan kan het verhuizen van één van de ouders (meestal de hoofdverblijf ouder) ervoor zorgen dat deze omgang belastender/onmogelijk wordt voor het kind vanwege toegenomen reistijd. Daarom worden in ouderschapsplannen regelmatig verhuisafstanden opgenomen. Deze norm volgt indirect uit de norm van artikel 1:247 lid 3 BW (hierboven).
• Vrije onbelaste communicatie:
  Als twee ouders uit elkaar zijn dan is het aan het kind om de twee thuissituaties gescheiden te houden en tegelijk in zichzelf tot één geheel te maken. Ouders kunnen aan dit proces een positieve bijdrage leveren door het kind samen het gevoel te geven dat – binnen reële kaders – er vrij contact mag zijn met de andere ouder en dat dit ook actief wordt bevorderd. Hier als ouder beperkend in handelen is strijdig met de ouderschapsnormen van artikel 1:247 lid 2 en 3 BW (hierboven).
• Mediation/minnelijk eerst:
  Een kind is in de basis niet gebaat bij juridische strijd tussen de ouders. Het leidt tot een onnodige belasting op ouderniveau die ook effecten kan hebben op het kind. Het leidt daarnaast potentieel tot maanden soms jaren vertraging in de besluitvorming. Hoewel niet expliciet in de wet opgenomen, wordt ‘mediation/minnelijk eerst’ normaal gesproken wel in ouderschapsplannen opgenomen en volgt deze indirect ook uit de norm van artikel 1:247 lid 2 BW (hierboven). Helaas zien we in de praktijk echter dat deze bepaling zo goed als krachteloos is. Regelmatig constateren we dat niet-welwillende ouders juridische kosten uitlokken bij de andere ouder door zich niet te houden aan deze bepaling, terwijl het niet-nakomen van deze norm zonder consequenties blijft. We vinden dit een tekortkoming in de huidige familierecht-praktijk en dit zou o.i. moeten veranderen.
• Overige normen:
  Houd er rekening mee dat dit overzicht niet uitputtend bedoeld is. Er zijn ook rechten en plichten voor ouders met en zonder ouderlijk gezag die voortvloeien uit wet en verdragen. Daarnaast zijn er normen die voortvloeien uit de rechtspraak en ongeschreven normen.

Landelijk Bureau Handhaving Ouderschapsnormen

Omdat in vechtscheidingen de ouderschapsnormen geregeld volledig worden genegeerd/gefrustreerd, pleiten wij voor een wettelijke sanctiemogelijkheid. Lees ook ons voorstel aan de politiek voor het implementeren van een Landelijk Bureau dat de naleving door de ouders van de ouderschapsnormen zou moeten gaan handhaven.

Concept Tweedekamer-motie over de ouderschapsnormen

Op 14 mei 2021 hebben we een concept motie (via Twitter) online gezet waarin we (cq de indieners) de regering verzoeken om de ouderschapsnormen extra slagkracht te geven. Bekijk de motie hier.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 27 februari 2025
Niet-welwillend gedrag in vechtscheidingen kent vele verschijningsvormen. Het kan zich manifesteren over de as van het kind, op inter-ouderniveau, professionals beïnvloeden of derden in de privésfeer manipuleren voor de eigen negatieve doelen.

Niet-welwillend gedrag in vechtscheidingen leidt tot kinderen die ernstig in hun ontwikkeling worden bedreigd en kinderen die voor hun leven beschadigd raken. Het is een vorm van kindermishandeling en geestelijk geweld. Niet-welwillend gedrag betekent dat de ouderschapsnormen en/of andere wettelijke plichten, zoals informatie– en consultatie, door de betreffende ouder niet worden nageleefd.

Niet-welwillend gedrag is in de meeste gevallen ook bijzonder belastend voor de welwillende ouder en diens omgeving. Daarmee is het ook een vorm van (potentieel strafbaar) psychische geweld/intieme terreur van de ex-partner en diens thuissituatie, waartoe bijvoorbeeld ook kinderen behoren. We zien geregeld dat het kind als wapen wordt ingezet, bijvoorbeeld door zelfbepalend gedrag door het kind bij de andere ouder te stimuleren of door het kind te ‘kopen’.

Voorbeelden van niet-welwillend gedrag uit de praktijk

1. Over de as van het kind (= kindermishandeling)

• Oudervervreemding met ouderverstoting door het kind als uiteindelijk doel. Dit kan zich in vele vormen van ‘loyaliteitsbeïnvloedend gedrag’ manifesteren dat tot doel heeft de “emotionele banden” tussen het kind en de andere ouder te frustreren. Anders gezegd geeft die ouder het kind geen emotionele toestemming. Het manifesteert zich bijv. in:
  • Het kind ‘kopen’; met aandacht, leuke uitjes in de contacttijd die het kind met de andere ouder heeft of meer (niet-leeftijdsproportionele) verantwoordelijkheden. Dit zien we met name bij alleengaande ouders, voor wie het kind ‘alles’ is. Hiertoe behoort ook bijvoorbeeld het opzettelijk handhaven van ruime(re) opvoednormen, wat met name bij puberende kinderen ertoe kan leiden dat deze gevoed worden om de confrontatie aan te gaan met de ‘striktere’ ouder.
  • Het promoten / niet-ombuigen van disloyaal gedrag van het kind naar de andere ouder.
  • Het delen van eenzijdige beslissingen met het kind, voorafgaand aan overleg of overeenstemming tussen de ouders.
  • Het kind eenzijdig steeds meer gekleurde informatie geven over (in)acties van de andere ouder, of gedrag dat het kind observeert bij de andere ouder – in reactie op (in)acties door de niet-welwillende ouder – ‘ontvangen met met geveinsde liefde’.
  • Continue aanwezigheid in het kind (wanneer het kind bij de andere ouder is), bijvoorbeeld i.v.v. herhaaldelijk WhatsApp-contact (ook al is dit op initiatief van het kind zelf), postkaartjes, aankondigingen van planbare ‘leuke gebeurtenissen’ waardoor het kind gevoelsmatig wordt weggetrokken en/of niet volledig kan landen bij de andere ouder. Lees ook: Ex heeft veelvuldig contact met ons kind wanneer bij mij. Wat nu?
  • Het (in het bijzijn van het kind) opzettelijk kwaadspreken over de andere ouder of anderszins twijfel bij het kind creëren over de goede intenties van die ouder of diens geschiktheid.
  • Het kind iets moois voorspiegelen dat het voormalige gezin betreft, en wat correspondeert met de diepste hartenwens van het kind (lees: normalisering ouderrelatie), doch wat gezien de voorgeschiedenis onrealistisch is en waarbij de andere ouder ook niet is betrokken, met het doel dat die ouder dit afwijst en daardoor het kind teleurstelt.
  • De andere ouder buitensluiten door het kind (zonder overleg of overeenstemming met de andere ouder) actief te mandateren dat deze volledig zelf bepaalde keuzes kan maken (bijvoorbeeld keuze voor middelbare school/sportclubs/bedtijd/buitenland-vakanties).
• Het tijdens overdrachten in het bijzijn van het kind een ouderlijke discussie starten waarbij het kind als ‘schild’ wordt ingezet.
• Disproportioneel kindbeschermend gedrag op basis van een niet-gefundeerd standpunt dat het kind alleen veilig is bij deze ouder (en niet bij de andere); het cultiveren van een symbiotische relatie.
• Verschuilen achter ‘de wil’ van het kind; stellen dat “het kind zich niet laat ompraten/aan de haren laat meetrekken”. Richting het kind stellen dat deze vanaf 12 jarige leeftijd zelf kiest, dan wel aansturen op een keuzemoment. Een ‘keuze’ van het kind niet ombuigen.
• Geen enkel extra omgangsmoment toelaten. Het nodeloos strikt zich houden een vastgestelde regeling. Onverdeelde studiedagen bijvoorbeeld nooit laten toevallen aan de andere ouder, maar ook niet bij bijzondere gebeurtenissen bij de andere ouder of in diens familie/gezin.
• Het niet bevorderen of actief frustreren van de hechtingsband tussen het kind en bijvoorbeeld een grootouder, stiefouder, halfbroertjes/zusjes. Veelgebruikte tactiek: ‘Leuke’ activiteiten plannen op bijvoorbeeld verjaardagen, zodat het kind op die momenten niet bij de andere ouder kan zijn (zonder ‘loyaliteitsdruk’).
• Herhaaldelijk zonder overleg schrappen van omgang met ‘ziekte van het kind’ als argument, terwijl toegang wordt geblokkeerd en er ook nooit compensatie voor gemiste dagen wordt aangeboden.
• Communicatielijnen (tijdens vakanties) blokkeren waardoor er geen (vrij) contact kan zijn tussen het kind en de andere ouder (en diens zijde). Het ook niet bevorderen van periodiek tussentijds contact.
• Controlegedrag met betrekking tot de thuissituatie van het kind bij de welwillende ouder. Ook wel het inzetten van het kind voor ‘spionageactiviteiten’. Het meegeven van trackers of telefoons met het doel belastende informatie te vergaren. Willen bepalen met wie het kind (niet) omgaat bij de andere ouder.
• Kind-eigen diagnostiek richting het kind ontkennen (bijv. door weerstand in het kind aan te wakkeren tegen een onderzoek/hulpverlening geïnitieerd door de andere ouder).
• Het stapsgewijs wegverhuizen van de sociale context van het kind, bijvoorbeeld naar de omgeving van een nieuwe relatie of baan. Het doel is een verhuizing, die een wijziging in de zorgverdeling noodzaakt.
• Ouderlijke titels (papa/mama) voor nieuwe partners; dat kinderen ouder bij voornaam noemen wordt niet gecorrigeerd.

2. Op (inter-) ouderniveau (= kindermishandeling omdat het kind hierdoor in een onveilige situatie blijft)

• Meest voorkomend: Intieme terreur door middel van dwingende controle (in het Engels ook wel coercive control, post-separation control en post-separation abuse). Het uit zich in o.m.:
  • Een dringende regiebehoefte, directieve projectie van eigen regels en pestgedrag. Het heeft tot doel om de inter-oudersituatie niet tot rust te laten komen. Steeds opnieuw worden nieuwe strijdterreinen geopend of ze worden steeds fijnmaziger gemaakt.
  • Eigenrichting; bijvoorbeeld door zich niet te houden aan uitspraken van een rechter en/of door de gezagsverplichtingen tot overleg en toestemming te negeren.
  • Het negeren van de ex-partner als persoon, door bijvoorbeeld stiltebehandelingen, communicatiestops, ‘uitvallende’ communicatiemedia of blokkades. Geen normaal antwoord geven op normale vragen. Geen updates tijdens vakanties/verblijf van het kind bij die ouder, of bij ziekte. Het niet verstrekken van adresinformatie waar deze ouder met het kind feitelijk woont (hoewel in beginsel verplicht bij gezamenlijk gezag). Geen contact toelaten tijdens de verjaardag van het kind.
  • Niet meewerken aan DNA-onderzoek ten behoeve van vaststellen afstamming van het kind.
  • Het niet-steunen, dwarsbomen of negeren van positieve acties en voorstellen van de welwillende ouder op inter-ouderniveau of kind-gericht.
  • Het niet ruimhartig voldoen aan de informatieplicht en ook consultatieplicht.
  • Het (financieel) uitputten van de welwillende ouder door veelvuldig procedures te starten of uit te lokken, zonder aantoonbaar consistent welwillend gedrag daaraan voorafgaand. Lees ook: V&A: Wat is vexatoir procederen?
  • Dwarsliggen met als doel om de thuissituatie van de andere ouder te destabiliseren, of om negativiteit in de omgangsmomenten te projecten die het kind daar heeft. Dit kan rechtstreeks richting het kind zijn of via de andere ouder (of diens omgeving). Hieronder valt ook onduidelijkheid laten bestaan/creëren of een omgang wordt nagekomen, danwel hoe laat wordt het kind wordt gebracht/gehaald.
  • Een grote mate van rigiditeit: Flexibiliteit verwachten/flexibel zijn wanneer het de eigen belangen dient, doch geen wederkerigheid betrachten. Ook wel samen te vatten als: Gunsten worden aanvaard, normale verzoeken worden afgewimpeld.
  • Twijfel laten bestaan of het kind beschikbaar/bereikbaar is bij belangrijke gebeurtenissen aan de zijde van de andere ouder (huwelijken/uitvaarten/ziekte van een ouder), ook in combinatie met communicatieblokkades wanneer het kind bij deze ouder is, of het dwarsbomen van aanwezigheid.
  • Treitergedrag door het openen van een nieuw strijdterrein (via het kind) te insinueren; bijvoorbeeld het kind warm laten lopen voor een zgn. verhuizing naar een plek die een verandering van de zorgverdeling noodzakelijk zou maken, met het doel dat deze daarover bij de andere ouder vertelt.
  • Het schrappen van omgangen en/of overdrachtsmomenten op basis van een zelfgecreëerde urgentie, bijvoorbeeld om het kind een bepaalde behandelaar te laten zien en of ‘ziekte’ als argument te hanteren.
  • Verbale agressie, stalking, fysiek geweld, valse aangiften en meldingen bij de politie.
• Bijkomend gedrag:
  • Niet-welwillende ouders ontkennen dat er sprake is van een loyaliteitsconflict in het kind omdat het gebrek aan loyaliteit tussen het kind en de andere ouder (vanzelfsprekend) uitsluitend het gevolg is van gedrag van de andere ouder naar het kind. Het eigen aandeel daarin wordt ontkend, zelfs wanneer de oorsprong aantoonbaar niet bij die ouder is.
  • Het buiten zichzelf plaatsen van oorzaken en oplossingen. Wanneer hulpverlening betrokken is en het kind bijvoorbeeld geen contact heeft met de andere ouder, alle eigen acties afhankelijk stellen van initiatieven van/regie door hulpverlening.
  • Het refereren naar onverifieerbare eigen inspanningen in plaats van naar concrete inspanningen en resultaten.
  • Het aanvoeren van allerlei excuses om het gebrek aan eigenaarschap te verbloemen, bijvoorbeeld het dwarsbomen van vooruitgang onder verwijzing naar ‘het verleden dat ouders onderling hebben’ en (vermeend/onbewezen) negatief gedrag van de andere ouder daarin.
  • Niet-welwillende ouders vinden een vermindering/beëindiging van de omgang tussen het kind en de andere ouder altijd de beste oplossing. Ze nemen ze geen eigenaarschap v0or de omkering en kunnen geen/onvoldoende positief eigenaarschap aantonen in de aanloop.

3. Richting of door middel van professionals. Lees ook de opinie: Intieme terreur en dwingende controle door systeem-triangulatie.

•  Onrechtvaardige karakterisering van de andere ouder. Zonder objectieve onderbouwing (waartoe ook behoort transparantie over het eigen gedrag) bij professionals het beeld wekken dat de andere ouder bijv. lijdt aan een psychische aandoening (Cluster B, A en/of C).
• Het belemmeren van juiste feitenvinding door het onvolledig of onjuist weergeven van feiten en gebeurtenissen zowel ouder-kind als ouder-ouder. We maken soms mee dat er valse documenten worden gecreëerd en handtekeningen worden vervalst.
• Kruimelpad-communicatie; Impliciete verwijten en insinuaties vermengen met (zogenaamd) positief bedoelde berichten. Anticipeert er op dat professional onvoldoende in staat zal zijn om context (en werkelijke bedoeling) te doorgronden.
• Het aannemen van de slachtofferrol; het steeds blijven verwijzen naar (onbewezen) historische negatieve gebeurtenissen op ex-partnerniveau of ‘angst’ die er zou zijn voor de ex-partner.
• Eigen inspanningen en resultaten afhankelijk stellen van ‘wat hulpverlening wil/zegt te moeten doen’, geen/marginaal eigen initiatief of zelfwerkzaamheid tonen.
• Professionals – zoals huisarts, school, speltherapeut, kinderpsycholoog, kindbehartiger, politie, jeugdbeschermer, raadsonderzoeker – voorzien van eenzijdige, onjuiste of onvolledige informatie en hen daarmee op het verkeerde been (trachten te) zetten. Professionals die deze ouder niet naar de mond praten, worden uitgeruild voor andere professionals.
• Het inplannen van afspraken voor het kind met medische hulpverleners/artsen/specialisten in de tijd van het kind met de andere ouder, zonder afstemming met de andere ouder, laat staan medische noodzaak. Een afspraak waarbij die ouder dan aanwezig moet/wil zijn (lees: en contact wil hebben met het kind).
• Het seksualiseren naar derden van normale dagelijkse verzorging bij een baby of jong kind.
• Het inzetten van verklaringen of standpunten van professionals in een rechtszaak, veelal zonder dat deze professionals wederhoor hebben gepleegd bij de andere ouder en ook zonder dat ze zelf weten dat hun standpunten daarvoor worden ingezet.
• Minachting van bepalingen, aanwijzingen en beschikkingen van officiële instanties, zoals van de rechtspraak of van een Gecertificeerde Instelling wanneer wel gehouden aan de ouderlijke plichten. We zien zeer geregeld dat ouders uitspraken van de rechter aan hun laars lappen.
• Het opzettelijk opgeven van een onjuiste (geslachts)naam bij geboorte, zie o.a. deze uitspraak van Rechtbank Limburg.

4. Richting derden

• Het besmetten van de sociale omgeving van de andere ouder (bijv. school/sport/wijk/zakelijk) door kwaad spreken of het creëren van twijfel rondom de (goede) intenties, capaciteiten en geschiktheid van die ouder; bijv. contactverboden veinzen, op het schoolplein en in het eigen sociale netwerk kwaadspreken over de andere ouder.
• Het benaderen van de werkgever van de andere ouder om een ‘misstand’ te melden.

5. Overig

• Zonder overleg en instemming van de andere ouder, én zonder objectieve zwaarwegende noodzaak op basis waarvan aannemelijk is dat de uitkomst van een eventuele gerechtelijke procedure niet kan worden afgewacht, met het kind wegverhuizen/onderduiken tijdens lopende procedures over omgang en/of ouderlijk gezag en/of tijdens hulpverleningstrajecten en/of ondertoezichtstellingen. Het wegverhuizen/onderduiken kan bijvoorbeeld tot doel hebben om de mogelijkheden voor omgang in te perken en/of om de schijn van een zwaarwegende noodzaak te wekken en/of om een wisseling van hulpverleners te forceren.
• We zien regelmatig dat wegverhuizen tactisch wordt ingezet door ouders met eenhoofdig gezag om verdere rechtenverwerving door de andere ouder te blokkeren of om bij voorbaat een doordeweekse zorg voor de kinderen door de andere ouder te belemmeren.
• Tot slot: Niet-welwillend gedrag gaat ook door in de rechtszaal. Voorbeelden hiervan zijn het advocaten toestemmen overvaltactieken in te zetten zoals: Pas op het allerlaatste moment omvangrijk verweer voeren, het kapen van de beeldvorming door het overleggen van een omvangrijke pleitnota vol onbewezen aantijgingen, het ene afhankelijk stellen van het andere (terwijl deze zaken onderling vanuit het perspectief van het kind niet samenhangen) en natuurlijk het standaard (in veel gevallen zinloze) verzoek tot niet-ontvankelijk verklaring, terwijl het wél kennis kunnen nemen door de rechter (en de Raad voor de Kinderbescherming) van de situatie evident wél in het belang van het kind is.

Met één of meerdere van de volgende juridische doelen

Een situatie creëren en in stand houden waaruit blijkt dat:

• Het kind (op termijn) zelf niet meer/minder naar de andere ouder wil. Hiertoe worden allerlei gedragingen in stelling gebracht die tot doel hebben het kind te vervreemden van de andere ouder en daarmee te bewerkstelligen dat het kind van 12 jaar of ouder ‘ernstige bezwaren tegen de omgang’ kenbaar maakt (artikel 1:377a lid 3 sub c BW), of zelf een brief aan de rechter schrijft.
• De verzorging en opvoeding door de welwillende ouder schadelijk is voor het kind. Het doel is een vermindering of staking van de omgang tussen het kind en die ouder. Daarvoor wordt artikel 1:377a lid 3 sub a en b BW in stelling gebracht.
• Overleg tussen de ouders onmogelijk is en direct ten koste gaat van het kind. Het doel is een verzoek tot een gezagswijziging op basis van artikel 1:251a lid 1 BW (het klem of verloren criterium).
• De conflicten zo hoog laten oplopen dat de rechter – in het belang van het kind – geen andere uitweg ziet (artikel 1:377a lid 3 sub d BW).

Literatuurverwijzing

Voortdurende ex-partner strijd (over de as van het kind) kan indicatief zijn voor de vóór-scheidingsperiode. Lees ook: De conflictscheiding als complexe gezinsproblematiek : Waarom screening op huiselijk geweld essentieel is. Eén quote lichten we in het bijzonder uit:

Lees ook dit

• V&A: Hoe herken ik een niet-welwillende ouder?
• V&A: Hoe herken ik een welwillende ouder?
• V&A: Is inter-ouder strijdgedrag kindermishandeling?
• V&A: Kan ik een beroep doen op het Verdrag van Istanbul?
• Special: Ouderverstoting
• V&A: Oudervervreemding en ouderverstoting iets anders?
• Opinie: Ook bij heftige ex-partnerstrijd moet rechter blijven inzetten op omgang tussen kind en ouder
• Opinie: Maak de band-bevorder-plicht onderdeel van de veertien voorwaarden voor goed-genoeg-ouderschap!
• Opinie: Maak goed-interouderschap onderdeel van de veertien voorwaarden voor goed-genoeg-ouderschap!

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 5 april 2025
Gezaghebbende ouders hebben de wettelijke actieve inspanningsplicht om de banden tussen hun kind en de andere ouder te bevorderen. Banden bevorderen omvat meer dan slechts contact toestaan of het kind vragen of die contact met de andere ouder wil. Het is een plicht die geldt; ongeacht.

Veel vechtscheidingen hebben één ding gemeen en dat is dat één (of beide ouders) het liefst zou willen dat het kind niet of minder graag bij de andere ouder is. Soms zijn daarvoor logische redenen, zoals drugsgebruik of psychische problemen bij een ouder, waardoor het kind in zijn ontwikkeling en/of veiligheid wordt bedreigd.

In de meeste gevallen echter zijn het slechts ‘emotionele belemmeringen’ die zich uiten in onwil, wrok, afgunst en/of haat naar de ex-partner. Het is vaak de opmaat voor jarenlang spanningen tussen de ouders en (langjarige) betrokkenheid van gemeentelijke hulpverlening, jeugdbescherming en de rechtspraak. Waar het steeds op neerkomt, is dat de ene ouder het kind de emotionele band (en het contact) met de andere ouder niet gunt en deze band niet bevordert, terwijl dit een wettelijke plicht is. De wet geeft in artikel 1:247 lid 3 BW een beschrijving wat er van een gezaghebbende ouder hieromtrent wordt verwacht t.w.:

Een actieve inspanningsplicht

Bij de totstandkoming van deze wettelijke bepaling is hierover onder andere door de Raad van State opgemerkt dat deze bepaling primair tot doel heeft vast te leggen dat de ene ouder het zijne of het hare eraan bijdraagt om de ontwikkeling van de banden met de andere ouder te bevorderen. Ook is tijdens de behandeling van de invoering van deze bepaling in de eerste kamer door de toenmalige minister van Justitie Hirsch Ballin en de minister voor Jeugd en Gezin André Rouvoet verduidelijkt dat de bepaling niet (onderstreping o.z.):

Het bevorderen van de band (lees ook: een goede band op te bouwen c.q. te behouden) tussen het kind en de andere ouder is dus een actieve inspanningsplicht, wat nadien bijvoorbeeld bevestigd is door Gerechtshof Den Haag in deze uitspraak en Gerechtshof Den Bosch in deze uitspraak. Gerechtshof Amsterdam stelt in deze uitspraak, waarin een kind aangeeft geen contact met haar vader te willen, dat de moeder ‘een grote rol’ heeft in het stimuleren en het geven van ruimte aan het kind om haar vader te leren kennen.

Niet-naleving leidt tot een bedreigde ontwikkeling en dit vraagt stevige maatregelen

Het kind zelf laten kiezen is een vorm van kindermishandeling

Een argument dat we veel zien is dat een ouder het kind zelf laat kiezen of deze naar de andere ouder wil, ook wanneer er een vastgestelde zorgverdeling is. Het is gedrag dat het kind juist klem zet. Daarmee is het o.i. een vorm van kindermishandeling. Ook is het een vorm van ex-partnerstrijd (dwingende controle/intieme terreur) waarbij het kind tegen de andere ouder wordt ingezet. Ook langs die weg is dit gedrag een vorm van kindermishandeling.

Ook de rechtspraak vindt overigens dat het niet aan het kind zelf is om te beslissen of, dan wel wanneer, er omgang is, ook niet als het kind 12 jaar of ouder is. Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden bijvoorbeeld vindt in deze uitspraak dat het te laat is wanneer de moeder wacht tot het moment dat het kind zelf vragen gaat stellen. Bij het kind zal zich dan al een langdurige interne worsteling hebben afgespeeld. Verder overweegt het hof dat gelet op de al jarenlange resolute, standvastige en negatieve houding van i.c. de moeder over de vader, het voor het kind voelbaar moet zijn dat het onderwerp ‘de vader’ voor de moeder een beladen en moeilijk onderwerp is en dat dit haar spanning geeft. Doordat het kind geen enkele ruimte bij de moeder zal voelen, zal hij niet over zijn vader (durven te) beginnen ofwel zal hij uit loyaliteit naar zijn moeder haar niet met dit onderwerp willen lastigvallen.

Voorbeelden van het niet-bevorderen van de band

Het niet-bevorderen van de band gaat in de praktijk zelden over grote zichtbare dingen waar normaliter over wordt geprocedeerd, zoals de andere ouder ten onrechte een leuke vakantie samen met het kind in het buitenland onthouden. In plaats van welwillend gedrag gaat het bijvoorbeeld om zaken die het kind (langzaam) in een loyaliteitsconflict brengen, zoals:

• Het niet in overleg treden met de andere ouder/voldongen feiten creëren, wat de ontwikkeling/handhaving van ouderlijke gezamenlijkheid frustreert.
• Het dicteren van de eigen regels in de relatie tussen het het kind en de andere ouder.
• Het kind empoweren om ‘nee’ tegen omgang met de andere ouder te zeggen.
• Kleine eenzijdige schendingen/verbuigingen van de omgangsregeling ten nadele van de band tussen het kind en de andere ouder.
• Het eenzijdig steeds net weer anders interpreteren van rechterlijke uitspraken.
• Veelvuldig in contact zijn met het kind (al dan niet op initiatief van het kind) wanneer het kind (tijdens vakanties) bij de andere ouder is.
• Het kind te ‘kopen’ met goederen, uitjes, affectie, verantwoordelijkheden of kwaad te spreken over de andere ouder.
• Het kind niet weerhouden om een afscheidsbrief te schrijven aan de andere ouder (zie ook hierna).
• Lees nog meer voorbeelden van niet-welwillend gedrag dat afbreuk doet/kan doen aan de emotionele band tussen het kind en de andere ouder.

Het gaat veelal om ouderlijk gedrag dat zich vertaalt in (in)acties, waarover individueel geen procedure is aan te spannen en die gezamenlijk zelden van voldoende gewicht zijn voor het veranderen van de zorgverdeling of het beëindigen van het ouderlijk gezag van de niet-welwillende ouder.

In de rechtspraak steeds verder ‘actief’ uitgelegd

In de rechtspraak zijn enkele situaties aan bod geweest zodat we iets meer weten over hoe de verplichting van artikel 1:247 lid 3 BW te interpreteren. Nb: Deze punten zijn zoveel mogelijk positief geformuleerd.

• Het nemen van verantwoording om ouderverstoting tegen te gaan en alles in het werk stellen om dit eventueel positief om te buigen (uitspraak van Gerechtshof Den Bosch). Anders verwoordt: De blijvende verantwoordelijkheid om te investeren in contactherstel (uitspraak van Rechtbank Zeeland-West-Brabant).
• Het kind aansporen om naar omgangsmomenten met de andere ouder te gaan (uitspraak van Rechtbank Gelderland & uitspraak van Gerechtshof Den Bosch).
• Het kind zelf naar de andere ouder brengen, zodat deze daarmee voelt dat de brengende ouder de omgang ondersteunt (uitspraak van Rechtbank Gelderland).
• Het geven van emotionele toestemming aan het kind voor contact met de andere ouder (uitspraak van Rechtbank Gelderland). Het zich positief opstellen (over de andere ouder) richting het kind, zodat deze zich niet bezwaard voelt om contact te hebben met de andere ouder (uitspraak van Rechtbank Rotterdam).
• Het niet dwarsbomen van het contact tussen het kind en de andere ouder door op een zo grote afstand te gaan wonen dat dit de ontwikkeling van de band praktisch onmogelijk maakt (uitspraak van Rechtbank Den Haag). Zie ook: V&A: Eenhoofdig gezag, toch toestemming verhuizing? en nagevolgd door deze uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
• Het niet in het ouderschapsplan bepalen dat een ouder afstand doet van contact met het kind (uitspraak van Rechtbank Den Haag).
• Het proactief aan de andere ouder verschaffen van informatie omtrent gewichtige aangelegenheden, alsmede over dagelijkse gebeurtenissen in het leven van het kind (uitspraak van Rechtbank Den Haag), ook al is de andere ouder eveneens een ouder met het gezag en staat het kind onder toezicht (uitspraak van Gerechtshof Den Bosch).
• Bij eenhoofdig gezag, het ervoor zorgen dat de andere ouder voldoende betrokken blijft om goed invulling te kunnen geven aan de rol als ouder (uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden).
• Het niet heimelijk opnemen van interacties tussen het kind en de andere ouder (uitspraak van Gerechtshof Den Haag).
• Het verlenen van volledige medewerking en het kind daadwerkelijk te stimuleren en te ondersteunen in het contact met de andere ouder, zowel in praktisch als in emotioneel opzicht (uitspraak van Gerechtshof Den Bosch en uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland).
• Het bij zorgen over de veiligheid van het kind overleg initiëren met de andere ouder waarbij gezocht dient te worden naar mogelijkheden waarin enerzijds rekening wordt gehouden met die zorgen, maar anderzijds ook met het belang van het kind dat deze contact blijft houden met beide ouders (uitspraak van Rechtbank Zeeland-West-Brabant).
• Het zich optimaal inzetten om met de andere ouder (i.c. vader) samen te werken en hem de kans te geven zodat hij het contact met de kinderen kan aangaan (uitspraak van Gerechtshof Amsterdam).
• Het kind actief ervan weerhouden de banden met de andere ouder (i.c. de vader) te proberen te verbreken, zoals het schrijven van een afscheidsbrief (uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden). O.i. geldt dit ook voor het kind niet weerhouden om de ‘brief aan gescheiden ouders’ van Villa Pinedo aan de andere ouder te overhandigen (die ongeveer een vergelijkbare strekking heeft).
• Het zich inzetten om een negatief ouderbeeld van het kind over de andere ouder te neutraliseren (uitspraak van Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden).

Toetsing naleving noodzakelijk

Wat ons betreft zouden de positieve acties van ouders waaruit blijkt dat ze ‘volledig’ voldoen aan dit waarden- en normenkader gedetailleerd moeten worden getoetst door hulpverlening, jeugdbescherming en rechtspraak. Soms gebeurt dat ook. Zie voor een voorbeeld deze uitspraak van Rechtbank Noord-Holland. Het is van belang dat dit consistent gaat gebeuren en dat de rechtspraak als geheel meer gezag krijgt. In teveel zaken namelijk wordt enkel de uitlating dat een ouder het wél zou doen al voor waar aangenomen, terwijl bijvoorbeeld uit de proceshouding het tegendeel blijkt.

NB: Ook een gecertificeerde instelling die een OTS uitvoert is verplicht om de banden tussen het kind en de ouder(s) te bevorderen wanneer contact(herstel) één van de doelstellingen van de OTS is, aldus o.m. Rechtbank Noord-Holland in deze uitspraak.

Lees ook dit

• Opinie: Maak de band-bevorder-plicht onderdeel van de veertien voorwaarden voor goed-genoeg-ouderschap!
• Overzicht parlementaire geschiedenis Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding.
• V&A: Informatieplicht: Hoeveel informatie over mijn kind mag ik verwachten?

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 22 februari 2025
Als ouders na scheiding de ex-partner problematiek niet achter zich laten en daarmee in conflict blijven, is dit een vorm van (voortdurende) kindermishandeling.

Ouders moeten volgens de ouderschapsnorm van art. 1:247 lid 2 BW eigenaarschap nemen voor het faciliteren en waarborgen van ‘een gezonde en evenwichtige ontwikkeling’ van het kind. Dit omvat o.a.: einde aan het (passieve) strijdgedrag, zoveel mogelijk coöperatief ouderschap en eigenaarschap voor rust op inter-ouderniveau. Daarnaast behoren ze volgens de ouderschapsnorm van art. 1:247 lid 3 BW de banden tussen het kind en de andere ouder actief te bevorderen. Gezaghebbende ouders hebben ook de plicht hun kind te verzorgen, evenals een informatieplicht en consultatieplicht jegens de andere ouder.

Inter-ouder strijdgedrag kent vele verschijningsvormen. Het is in alle gevallen bijzonder schadelijk voor het betrokken kind en volgens o.m. de volgende instanties een vorm van (psychische) kindermishandeling:

• Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in deze uitspraak die ex-partnergeweld duidt als in strijd met art. 1:247 lid 2 BW.
• de Raad voor de Kinderbescherming in deze uitspraak van Gerechtshof Den Bosch die de strijd tussen de ouders als zodanig duidt;
• Rechtbank Midden-Nederland in deze uitspraak die een situatie waarin een ouder de kinderen geen ruimte geeft om vrij en onbekommerd contact met de andere ouder te hebben duidt als een vorm van voortdurende kindermishandeling;
• Rechtbank Midden-Nederland (na advies van o.m. de RvdK) in deze uitspraak die de ex-partner strijd duidt als emotionele verwaarlozing en daarmee een vorm van kindermishandeling;
• Rechtbank Midden-Nederland in deze uitspraak die de situatie waarin een ouder niet bereid of in staat is om het contact tussen het kind en de andere ouder te stimuleren (met ouderverstoting door het kind als gevolg) duidt als een vorm van voortdurende psychische kindermishandeling;
• Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in deze uitspraak die de voortdurende strijd tussen ouders en hun negatieve houding over en weer als een vorm van kindermishandeling duidt;
• Gerechtshof Den Haag in deze uitspraak die een vechtscheiding en een zeer ernstig loyaliteitsconflict waarin het kind zich bevindt duidt als kindermishandeling;
• Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden na advies door professional in deze uitspraak; ex-partnerstrijd is kindermishandeling.

Dat inter-ouderstrijd een vorm van van (psychische) kindermishandeling is, is een conclusie die we van harte ondersteunen en je zou gezien het bovenstaande kunnen stellen dat het ‘vaste rechtspraak’ is. Daarom is het des te opmerkelijker dat niet iedere rechter die concludeert dat er sprake is van voortdurende ex-partner/inter-ouderstrijd dit ook richting de ouders duidt als een vorm van kindermishandeling. Dit zou o.i. een standaard onderdeel moeten zijn van rechtelijke beslissingen bij ‘complexe’ scheidingen.

Ouders moeten de strijd stoppen. Sterker, het behoort tot de ouderlijke verantwoordelijkheid te blijven zoeken naar mogelijkheden om de invulling van de gezamenlijke ouderlijke taken te optimaliseren, aldus Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden in deze uitspraak. Rechtbank Rotterdam stelt in deze uitspraak dat ouders er alles aan moeten doen om hun relatie te normaliseren en te zorgen dat zij weer door één deur kunnen. Dit type uitspraken vormen ook de basis voor onze kritiek op de methodiek Parallel Ouderschap die in de praktijk inmiddels als een ‘one size fits all’ wordt toegepast en die (zoals de methodiek in de praktijk wordt uitgelegd) ouders feitelijk een uitweg biedt om deze doelen – die evident in het belang van het kind zijn – niet te bereiken.

Tot slot nog de definitie van kindermishandeling in art. 1.1 Jeugdwet:

elke vorm van voor een minderjarige bedreigende of gewelddadige interactie van fysieke, psychische of seksuele aard, die de ouders of andere personen ten opzichte van wie de minderjarige in relatie van afhankelijkheid of van onvrijheid staat, actief of passief opdringen, waardoor ernstige schade wordt berokkend of dreigt te worden berokkend aan de minderjarige in de vorm van fysiek of psychisch letsel;

Op basis van deze definitie is o.i. evident dat ex-partnergeweld, bijvoorbeeld oudervervreemding of de (thuissituatie van het kind bij de) andere ouder destabiliseren door middel van ‘dwingende controle/intieme terreur’, een vorm van kindermishandeling is.

Voor een basis voor het ingrijpen van Veilig Thuis op deze vormen van (afgeleide) kindermishandeling, zie o.a. de Memorie van Toelichting WMO 2015:

• Pagina 19: (…) Door de combinatie met de decentralisatie van de jeugdzorg naar gemeenten, waaronder de taken op het gebied van kindermishandeling, worden gemeenten verantwoordelijk voor het tegengaan van geweld tegen volwassenen en kinderen. Dat is vaak onlosmakelijk met elkaar verbonden: als kinderen getuige zijn van geweld tussen hun ouders, is dat al een vorm van kindermishandeling. (…)
• Pagina 115: (…) De gangbare omschrijving van «huiselijk geweld» luidt: geweld dat gepleegd wordt door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer, dat wil zeggen partners, gezinsleden, familieleden, mantelzorgers. Met huiselijke kring wordt bedoeld dat de dader en het slachtoffer in een familierelatie tot elkaar staan of dat de dader een huisgenoot of mantelzorger is. De term «huiselijk verwijst dus niet naar de plaats waar het geweld zich voordoet, maar naar de relatie tussen pleger en slachtoffer. Huiselijk geweld kan de vorm aannemen van kindermishandeling, van partnergeweld in alle denkbare verschijningsvormen of van mishandeling, uitbuiting of verwaarlozing van ouderen. Door de relatie Tweede Kamer, vergaderjaar 2013–2014, 33 841, nr. 3 115 met de dader is het voor het slachtoffer moeilijk om contact met de dader te vermijden en is vaak (maar niet altijd) sprake van een stelselmatig karakter, een hoog recidiverisico en hangt het geweld vaak samen met andere problematiek. (…)
• Pagina 116: (…) De definitie van kindermishandeling is gelijk aan die in de Wet op de jeugdzorg. (…) Lees art. 1.1. Jeugdwet hierboven.

Lees ook dit

• V&A: Kan ik een beroep doen op het Verdrag van Istanbul?

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 21 januari 2025
Een welwillende ouder neemt – bezien vanuit het kind – eigenaarschap voor het bereiken van positieve ‘andere-ouder-inclusieve’ resultaten.

Hij/zij:

• handelt vanuit de intentie om met de andere ouder een goede ouderschapsrelatie te onderhouden (lees ook deze uitspraak van Rechtbank Den Haag) en ziet in dat coöperatief ouderschap het meest in het belang van het kind is;
• neemt initiatieven om de gezamenlijke ouderlijke verantwoordelijkheid op een neutrale wijze te laten functioneren, ‘no-matter-what’. Houdt zich aan de informatieplicht, de consultatieplicht en bij gezamenlijk gezag de ’toestemming vooraf-plicht’ ten aanzien van zaken die: (i) (kunnen) doorwerken in de thuissituatie van het kind bij de andere ouder en/of (ii) gezagsbeslissingen zijn;
• bevordert actief de band tussen het kind en de andere ouder, ook wanneer die band onder druk staat;
• doet alles in zijn/haar invloedssfeer om – op een andere-ouder-inclusieve wijze – het kind uit een klem-situatie te halen en/of houden, dit omvat bijvoorbeeld het werken aan (en handhaven van) een gemeenschappelijk gedragen ouderlijke visie richting het kind (lees ook het standpunt van de GI in deze uitspraak van Gerechtshof Den Bosch);
• toont zich naast de pretentie van welwillendheid, ook consistent weldenkend en welhandelend en/of is in staat om tot inzicht te komen over het eigen gedrag en gedraagt zich daarna zo; en
• werkt zo nodig aan zichzelf met hulpverlening om eventuele eigen problematieken en de mogelijk effecten daarvan op het kind en de ex-partner weg te nemen.

Een welwillende ouder ziet in dat het niet nemen van eigenaarschap of het actief/passief in stand houden of drijven van de inter-ouderstrijd een vorm van kindermishandeling is, hij/zij committeert zich onvoorwaardelijk aan (de geest van) de ouderschapsnormen.

Er zijn echter grenzen aan wat redelijkerwijs van een mens/ouder verwacht kan worden aan begrip voor de niet-welwillende ouder. Dit is wanneer we zien dat welwillende ouders noodgedwongen jeugdbescherming en/of de rechtspraak betrekken bij het beheersen van de effecten op het kind van het gedrag van de niet-welwillende ouder.

Het is dus nadrukkelijk niet zo dat een welwillende ouder nooit procedeert of een klacht indient tegen een professional. Dit soort stappen staan altijd in het licht van positieve uitkomsten voor het kind, waarbij ook een goede band met de andere ouder het doel is.

Lees ook dit

• V&A: Hoe herken ik een niet-welwillende ouder?
• V&A: Hoe herken ik niet-welwillend gedrag?

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 20 maart 2025
Een niet-welwillende ouder neemt – bezien vanuit het kind – geen eigenaarschap voor het bereiken van positieve ‘andere-ouder-inclusieve’ resultaten. De ouder handelt zich daarin zelfbepalend, veelal voor zichzelf gerechtvaardigd doordat hij/zij (inmiddels) de feitelijke hoofdverblijfouder is en/of dat hij/zij kan bouwen op de loyaliteit van het kind en/of op het standpunt van bijv. een hulpverlener dat hij/zij dit niet zou hoeven doen.

Deze ouders houden zich niet aan de ouderschapsnormen of leggen deze op een wijze uit dat slechts zijzelf (nog) nodig zijn voor het faciliteren en waarborgen van ‘een gezonde en evenwichtige ontwikkeling’ van het kind, zonder daartoe door een rechter te zijn gemandateerd in de vorm van een rechterlijke omgangsontzegging met het kind voor de andere ouder.

Een niet-welwillende ouder neemt geen of te weinig initiatieven op inter-ouderniveau om bezien vanuit het kind rust, duidelijkheid en een goede ouderschapsrelatie tussen de ouders te realiseren. Deze ouders nemen ook geen onvoorwaardelijk eigenaarschap voor het bevorderen van de band tussen het kind en de andere ouder (en diens familiecontext). Ook schenden ze veelvuldig hun informatieplicht, hun consultatieplicht en/of de (vervangende) toestemming-vooraf-plicht.

We zien in de praktijk vele vormen van actief of passief strijdgedrag. Het is gedrag dat het kind in een spanningsvolle situatie houdt, de inter-ouderstrijd in stand houdt/drijft, door het kind, professionals en/of derden daarbij in te zetten. Het is strijdgedrag dat volgens rechtspraak kwalificeert als een vorm van kindermishandeling.

Lees ook dit

• V&A: Hoe herken ik niet-welwillend gedrag?
• V&A: Hoe herken ik een welwillende ouder?

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 17 maart 2025
Het eerlijke antwoord is dat de rechtspraak nog steeds worstelt met zaken waarin ouders ogenschijnlijk lijnrecht tegenover elkaar staan. In veel gevallen wordt de niet-welwillende hoofdverblijfouder uit de wind gehouden.

Er zijn echter steeds meer lichtpuntjes. Een voorbeeld is deze uitspraak van Rechtbank Limburg. Hierin beslist de rechter dat de welwillende vader (zonder gezag) hoofdverblijf en eveneens gezag krijgt over zijn kind die tijdelijk bij oma uit huis is geplaatst. De moeder krijgt een begeleide omgangsregeling met haar kind. Een cruciaal onderdeel in de uitspraak vormt de volgende afweging, één die we gelukkig steeds vaker zien bij andere rechters tw: “Uiteindelijk is dat het belangrijkste en voor de rechtbank doorslaggevend: het besef bij de vader dat de moeder zonder meer voor [minderjarige] heel belangrijk is en in zijn leven behoort te blijven, terwijl dat andersom niet het geval is, althans lijkt te zijn.”

In deze uitspraak van Rechtbank Noord-Holland krijgt de welwillende vader het hoofdverblijf van zijn 4 jaar oude kind. Het kind is samengevat veiliger bij de vader omdat hij i.t.t. moeder wel het contact tussen zijn kind en de andere ouder kan bevorderen.

De Raad voor de Kinderbescherming en rechters dienen het daadwerkelijke gedrag van ouders (en de resultaten die zij boeken) structureel te meten aan de (geest van) de ouderschapsnormen. Dit niet doen laat kinderen o.i. onnodig klem zitten.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 17 november 2024
Ja, de rechter beoordeelt de ex-partnerdynamiek, bijvoorbeeld door het actie-reactiepatroon in de inter-oudercommunicatie te analyseren.

Een voorbeeld van deze analyse is te lezen in deze uitspraak van Rechtbank Midden-Nederland, waarin de moeder eenhoofdig gezag verzocht. De rechter benoemt het actie-reactiepatroon dat (in deze zaak) wordt gecreëerd door de moeder die vader steeds voor voldongen feiten stelt, wat tot een overreactie leidt door de vader (ook over de as van het kind).

De rechtbank spreekt vervolgens beide ouders aan om hierin verandering te brengen (red. omdat dit tot onveiligheid voor het kind leidt en in strijd is met art. 1:247 lid 2 BW). Ook wijst de rechtbank (terecht) het verzoek tot eenhoofdig gezag van moeder af.

De rechtbank overweegt het volgende:

Wat deze uitspraak o.i. nog beter had gemaakt is als de rechtbank een termijn had gesteld waarbinnen de ouders ‘normale communicatie’ zouden moeten hebben bereikt of wellicht een vooruitzicht had gegeven als (één van) beide ouders zich niet aan deze instructie houdt. SMART-er dus.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 17 januari 2025
Het trachten je ex onderzocht/gediagnosticeerd te krijgen door een instantie zoals het NIFP is een risicovolle strategie, omdat je verweten kan worden dat je hiermee de strijd drijft of met je verzoek een verbetering van de ouderrelatie in de weg staat. Houd er rekening mee dat in de meeste zaken een verzoek om een deskundige als het NIFP of Fivoor te benoemen wordt afgewezen. Er zijn echter wel degelijk zaken waarin de rechter is overgegaan tot het inzetten van het NIFP of Fivoor.

NIFP

We zien de rechtspraak af en toe het NIFP inzetten. Het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie is feitelijk dé autotiteit in Nederland als het gaat om onderzoek naar samengevat ‘goed-genoeg-ouderschap’ in vechtscheidingen. Het NIFP draagt vervolgens d.w.z. één of meerdere rapporteurs voor die werken onder het toezicht van het het NIFP.

Een voorbeeld van een benoemingsbeschikking van het NIFP lees je in deze uitspraak van Gerechtshof Den Bosch. De opvolgende beschikking waarin o.m. de rapporteurs worden benoemd lees je in in deze uitspraak van Gerechtshof Den Bosch.

Fivoor

Fivoor is diverse malen ingezet door Gerechtshof Den Bosch. Na deze uitspraak in oktober 2020 beslist Gerchtshof Den Bosch opnieuw in een zaak dat Ambulant Centrum Fivoor wordt ingezet voor diagnostiek en behandeling van beide ouders. Wat mooi is aan deze weg (zie uitspraak), is dat het hof druk op de ketel houdt door de beslissing aan te houden en dat Fivoor de opdracht wordt gegeven terug te rapporteren over het traject (met daarin ook de eigen gedragingen van de ouders).

Het hof geeft de volgende opdracht (let wel; nadat beide ouders zich akkoord hebben verklaard):

“De ouders zijn vast komen te zitten in een patroon dat bij ongewijzigde instandhouding een ernstige bedreiging voor het gemeenschappelijk ouderschap en het welzijn van de kinderen kan gaan opleveren. De vader is boos en gefrustreerd, omdat hij geen regie ervaart ten aanzien van de kinderen. De moeder vreest de emoties van de vader en is bang de regie ten aanzien van de kinderen kwijt te raken. De vader zou graag willen dat ieder in het ouderschap zijn/haar eigen rol kan vervullen en er, waar nodig, communicatie is tussen de ouders om het goed te laten verlopen. De moeder zou graag zien dat er rust ontstaat, maar ziet nog niet in hoe dat met de vader te bereiken.

Beide partijen hebben positief gereageerd op de vraag van het hof of zij akkoord kunnen gaan met een doorverwijzing naar Fivoor, zodat het hof hiertoe zal overgaan.

De onderliggende hulpvraag betreft zowel die naar onderzoek naar het eigen aandeel van iedere ouder in de ontstane klemsituatie, als vervolgstappen in de naar aanleiding van de uitkomsten van onderzoek te aanvaarden individuele en / of gemeenschappelijke behandeling op ouderniveau.”

“Teneinde onderzoek en behandeling in gang te zetten, dienen beide ouders zich individueel tot hun huisarts te wenden met het verzoek tot doorverwijzing via de polis ziektekosten naar Fivoor (tweedelijns hulp). Vervolgens kan aanmelding geschieden bij Fivoor onder vermelding van de naam [psychotherapeut] , psychotherapeut, verbonden aan Fivoor. De ouders zullen eerst individueel in gesprek gaan met Fivoor en later – als zij er klaar voor zijn – samen. Zo nodig kunnen ook de kinderen bij het traject worden betrokken. Dat zou dan via de gemeente geregeld moeten worden.”

Fivoor is bijvoorbeeld nog ingezet door Rechtbank Zeeland-West-Brabant. Zie daarvoor deze uitspraak uit 2022.

Volgt er ook behandeling?

Dat het NIFP of bijvoorbeeld Fivoor diagnostisch wordt ingezet betekent niet automatisch dat er ook daadwerkelijk een (gedwongen) behandeling volgt. Het is opnieuw aan de rechter om dit te beslissen. De rapportage kan bijvoorbeeld tot een niet-eenduidig antwoord leiden.

Overigens missen we daadkracht bij de rechtspraak om daadwerkelijk resultaten van ouders te verlangen, en om consequenties te verbinden aan het niet succesvol doorlopen van een behandeling en het bereiken van een bestendige gedragsverandering. Dit is o.i. de hoofdreden waarom vechtscheidingen niet tot een einde komen anders dan door het meerderjarig worden van het kind.

Lees ook dit

• V&A: Een deskundigenonderzoek bij gezag, omgang of gedrag?
• Opinie: Waarom niet (meer) NIFP bij ‘complexe’ scheidingen?

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 17 november 2024
Ja, ook ouders die geen ouderlijk gezag hebben zijn tóch verplicht om zicht te conformeren aan de geest van de ouderschapsnormen. Dit komt doordat de ouderschapsnormen o.m. wortelen in de universele rechten van het kind én van de andere ouder.

Zie hierna een beknopt overzicht:

• De verplichting tot het bevorderen van de band tussen het kind en de andere ouder staat voor de ouder zonder gezag weliswaar niet in de wet, het is wél terug te herleiden naar bijvoorbeeld artikel 8 EVRM t.w. het recht op familieleven van zowel het kind als de andere ouder.
• Schadelijk gedrag op ex-partnerniveau en de positieve actieplichten van artikel 1:247 lid 2 BW, volgen indirect uit het recht van het kind van artikel 19 lid 1 IVRK. Het artikel stelt samengevat dat een kind recht heeft op veiligheid. Deze verplichting volgt ook uit de plicht tot waarborgen vrijheid en veiligheid van het kind artikel 5 lid 1 EVRM en artikel 9 lid 1 EVRM.
• De plicht tot omgang met het kind vloeit voort uit artikel 1:377a lid 1 BW.
• De plicht tot het verzorgen van het kind volgt uit artikel 7 lid 1 IVRK.

Lees in dit kader ook onze V&A: Geen ouderlijk gezag. Toch rechten en plichten? en onze uitgebreide pagina over ouderschapsnormen.

Het is hoe dan ook in het belang van je kind om je wél conform de ouderschapsnormen te gedragen en ook welwillend gedrag te vertonen. Lees waarom welwillendheid belangrijk is.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 17 november 2024
Ja, Europese landen hebben ook ouderlijke gedragsnormen in het burgerlijk wetboek. Deze gaan net zoals in Nederland meestal over het bevorderen van de ontwikkeling van het kind en de uitoefening van het (gezamenlijk) ouderlijk gezag. Slechts enkele landen hebben kapstokartikelen die ook explicieter normstellend zijn voor het gedrag van ouders naar elkaar.

Zie hierna een beknopt overzicht van kapstokartikelen voor toetsing van het gedrag van ouders naar elkaar:

• Duitsland: § 1666-2-3 Bürgerliches Gesetzbuch: (2) Das Familiengericht hat insbesondere eine Maßnahme zu treffen, wenn (3) das Kind in seinem körperlichen, geistigen oder seelischen Wohl erheblich gefährdet ist, weil die Eltern einander oder Dritten, insbesondere dem Kind, Gewalt antun oder durch ihr sonstiges Verhalten das Kind in erheblicher Weise belasten.
• Spanje: Artikel 160 van de Ley de Enjuiciamiento Civil: Vrij vertaald: Indien er twijfels zijn ontstaan over de houding van een ouder met betrekking tot de uitvoering van de regeling inzake de persoonlijke betrekkingen van de minderjarige met de andere ouder, of met betrekking tot het ouderlijk gezag, of over feiten die zulk een houding in twijfel trekken, kan de rechter de betreffende regeling wijzigen of maatregelen nemen die deze twijfels wegnemen.
• Zweden: Hoofdstuk 6 § 8. Vrijvertaald: Elke ouder is verplicht om de persoonlijke relaties van zijn/haar kind met de andere ouder te bevorderen en om op andere manieren bij te dragen aan een gezamenlijke uitoefening van het ouderschap.

Hoewel de Nederlandse rechtspraak inter-oudergedrag wél meeneemt bij de beoordeling, geregeld de ouders aanspreekt op het beëindigen van de strijd en daarvoor veelal impliciet toetst aan artikel 1:247 leden 2 en 3 BW, ontbeert het Nederlandse burgerlijk wetboek een bepaling die expliciet normstellend is ten aanzien van het gedrag van ouders naar elkaar. We pleiten nadrukkelijk voor het wél invoeren daarvan.

Meer vraag en antwoord

• Toon alles in de categorie ouderschapsnormen
• Alle 16 categorieën

Meer kennisbank

• Ga naar start kennisbank

Bijgewerkt: 18 april 2025
Het ontwikkelen en onderhouden van een van een hoogwaardige hechtingsband door het kind met beide ouders is fundamenteel voor een goede ontwikkeling. Ouders hebben de plicht om deze banden te bevorderen en dit omvat ook dat zij hiertoe ‘emotionele toestemming’ geven aan het kind. Het niet naleven van deze ouderlijke gedragsnorm is een vorm van kindermishandeling. Het benadeelt het kind direct en dringt/houdt het kind in een loyaliteitsconflict. Daarnaast is het ook een vorm van ex-partnerstrijd is en ook dit is een vorm van (indirecte) kindermishandeling.

Wanneer een ouder emotionele toestemming geeft aan een kind om een band met de andere ouder te hebben en contact te onderhouden, betekent dit dat de ouder het kind actief ondersteunt en aanmoedigt om een gezonde, liefdevolle relatie met de andere ouder op te bouwen en te onderhouden. Dit gaat verder dan alleen toestaan dat het kind contact heeft met de andere ouder; het gaat om het creëren van een emotioneel veilige omgeving waarin het kind zich vrij voelt om van beide ouders te houden en zich met beide ouders verbonden te voelen, zonder loyaliteitsconflicten of schuldgevoelens.

Emotionele toestemming is cruciaal voor het welzijn van het kind, vooral in situaties van apart levende ouders. Kinderen hebben van nature behoefte aan een band met beide ouders, en het ontbreken van emotionele toestemming kan leiden tot loyaliteitsconflicten, emotionele stress en langdurige psychologische gevolgen. Door emotionele toestemming te geven, helpt een ouder het kind om een gezonde relatie met beide ouders te behouden, wat essentieel is voor de emotionele ontwikkeling en het gevoel van veiligheid van het kind.

Het kind ‘emotioneel toestemming’ geven is onderdeel van de wettelijke ‘band-bevorder-plicht‘ en de ‘optimale-ontwikkel-plicht‘.

De plicht tot positieve gedragingen

Het omvat positieve gedragingen zoals:

1. Actief aanmoedigen van contact en het het hebben van kwalitatief hoogwaardige hechtingsmomenten: De ouder moedigt het kind aan om tijd door te brengen met de andere ouder en laat blijken dat dit goed en normaal is. Het doorbrengen van ’tijd’ alleen is natuurlijk niet voldoende. Zo kan bijvoorbeeld verzorging tijdens ziekte aan de andere ouder overlaten gezien worden als het bevorderen hiervan.
2. Emotionele steun bieden: De ouder erkent en valideert de gevoelens van het kind over de andere ouder, zelfs als die gevoelens complex of gemengd zijn.
3. Veiligheid en vertrouwen creëren: Het kind voelt zich emotioneel veilig om zijn of haar gevoelens over de andere ouder te uiten, zonder bang te zijn voor afwijzing of straf.
4. Eigenaarschap voor het oplossen van problemen: Het kind voelt dat de ouder eigenaarschap neemt om eventuele problemen in de relatie van het kind met de andere ouder op een constructieve wijze op te lossen, zonder dat deze ouder een emotioneel appèl doet op het kind ten voordele van zichzelf. Dit omvat ook het oplossen van problemen in de relatie van de ouders onderling, omdat een slechte relatie tussen ouders onderling ook loyaliteitsdruk kan geven in het kind.

Het nalaten van negatieve gedragingen

Het betekent ook ‘negatief gedrag nalaten’. Zo omvat het bijvoorbeeld:

1. Geen loyaliteitsconflicten veroorzaken: De ouder vermijdt negatieve opmerkingen over de andere ouder en zorgt ervoor dat het kind niet het gevoel heeft dat het moet “kiezen” tussen de ouders. Ook ‘koopt’ de ouder niet de loyaliteit van het kind ten koste van de andere ouder. De ouder zoekt hiertoe ook actief afstemming met de andere ouder.
2. Geen manipulatie of emotionele chantage: De ouder gebruikt het kind niet als boodschapper, spion of middel om de andere ouder te beïnvloeden of te straffen (triangulatie).

Emotionele toestemming in de rechtspraak

‘Emotionele toestemming’ is één van kernbegrippen in de Nederlandse familierechtspraak. Het begrip is wettelijk niet gedefinieerd. Het begrip figureert in zeer veel van de gepubliceerde uitspraken, veelal op een wijze dat de rechter vindt dat een ouder daarin tekort schiet of dat een ouder dit moet gaan doen, ondanks dat er bijvoorbeeld verdenkingen zijn van strafbare feiten, zoals in deze uitspraak van Rechtbank Rotterdam. We zien het begrip vooral in situaties waarin één ouder weinig of geen contact heeft met het kind, of wanneer uit het gedrag van één of beide ouders blijkt dat aan de loyaliteit van het kind wordt getrokken (ten nadele van de andere ouder).

Het belang van ‘emotionele toestemming’ wordt breed erkend, zowel door rechters, door de Raad voor de Kinderbescherming en bij ondertoezichtstellingen, ook door de betrokken gecertificeerd instellingen.

Hierna lees je een selectie van uitspraken.